Verbinding en ontmoeting staan centraal in ons werk. Met elkaar binnen de organisatie, met de vluchtelingen voor wie we ons werk doen, maar ook met anderen. Het jaar 2023 toonde hoe we juist in die verbinding het meest bereiken.
Dat zagen we bijvoorbeeld in het aanmeldcentrum in Ter Apel, waar de druk onverminderd groot bleef. Daardoor werd de ondergrens in de zorg voor asielzoekers overschreden. Mensen sliepen in wachtkamers, sommige brachten meerdere nachten achterelkaar door op stoelen of op de grond. Op ons verzoek is het Rode Kruis ondersteuning gaan bieden onder regie van het COA en de IND, bijvoorbeeld door mobiele douches te plaatsen en te zorgen voor goede bedden. Samen met onze partners konden we zo de leefomstandigheden van asielzoekers verbeteren.
Voor goede leefomstandigheden in de opvang zijn niet alleen de basisvoorzieningen van belang, verre van. Uitzichtloze dagen met weinig omhanden verlammen de veerkracht waarover asielzoekers vaak juist in hoge mate beschikken. Als we willen dat zij hun potentieel benutten, voor henzelf en voor de buurt, regio en samenleving, is het van groot belang dat zij aan het werk kunnen. Het oordeel van de Raad van State waardoor de 24-wekeneis van tafel moest, was daarom een grote overwinning. Maarten van Panhuis van RefugeeConnect heeft gezien dat hier een juridische mogelijkheid lag en daarvoor zijn wij enorm dankbaar.
Een derde moeilijk te overschatten mijlpaal is de aanname van de spreidingswet. De ontknoping vond weliswaar plaats in 2024, maar veel van het werk is in 2023 gedaan. Dit is voor mij persoonlijk het mooiste voorbeeld van hoe we in constructieve samenwerking met andere organisaties zoals de VNG, het COA en andere ngo’s gepleit hebben voor deze aanpak – tot en met de Eerste Kamer aan toe. Het past bij onze visie dat je je niet moet definiëren ten opzichte van anderen, maar ten opzichte van het vraagstuk – samen mét anderen.
Al deze mijlpalen hadden we nooit kunnen bereiken zonder onze medewerkers en vrijwilligers. Van de jurist die meedenkt over de 24-wekeneis tot het vrijwilligersmaatje dat een statushouder helpt zich thuis te voelen in de nieuwe buurt: ieder van hen maakt impact in levens van anderen. En daar zijn we trots op.
De chaos die heerst in de opvang en de achterstanden bij de IND, vraagt veel van onze mensen. En zij vragen ook veel van zichzelf. De intrinsieke motivatie is bewonderenswaardig groot. Dat is een zegen, maar je kunt alleen de ander helpen als je ook goed voor jezelf zorgt. Wij moeten onszelf en elkaar daarbij goed in acht blijven nemen.
Wat het werk niet gemakkelijker maakt is dat het wereldnieuws raakt aan onze werkzaamheden. Dat zag ik op indringende wijze terug in de gesprekken met onze collega’s met een Palestijnse en Israëlische achtergrond. Het verdriet en de frustratie over de gebeurtenissen in het Midden-Oosten waren en zijn intens.
Hoe graag we het soms ook zouden willen, het is niet onze rol en deskundigheid als VluchtelingenWerk Nederland om ons over conflicten uit te spreken. Wij zijn er immers voor alle slachtoffers van vervolging en conflicten. We helpen Oekraïense én Russische vluchtelingen, Servische én Kosovaarse. Ons fundament daarbij is het Vluchtelingenverdrag. Dat is soms lastig, maar uiteindelijk ook een rol om te koesteren en om met trots uit te oefenen.
Hart voor vluchtelingen is wat ons daarbij bindt en motiveert. Die motivatie was er ook altijd bij medebestuurslid Mirjam Huisman, die dit jaar afscheid van onze organisatie heeft genomen. Mirjam heeft de fusie van VluchtelingenWerk Nederland mogelijk gemaakt en daar wil ik haar van harte voor bedanken.
De fusie was een belangrijke stap in het proces om onze bedrijfsvoering en financiën verder op orde te brengen. Hierdoor verliep in 2023 de verantwoording aanzienlijk sneller, gemakkelijker en beter dan die over 2022. Bovendien is onze ICT-structuur aangepast aan de mogelijkheden van deze tijd. Op dit fundament kunnen we in 2024 en daarna verder bouwen.
We kunnen verder bouwen aan een toekomst waarin we, ondanks de forse tegenwind en complexe omstandigheden waarin we ons werk doen, vertrouwen hebben. Het afgelopen jaar liet immers zien dat we met samenwerking, pragmatisme en doorzettingsvermogen tot verbeteringen kunnen komen. In verbinding met vluchtelingen, onze medewerkers, vrijwilligers en partners zorgen we er samen voor dat vluchtelingen in Nederland beter af zijn. Veel dank gaat uit naar al onze medewerkers, betaald en onbetaald, voor hun niet-aflatende inzet om hieraan bij te dragen.
Met vriendelijke groet,
Frank Candel
Voorzitter raad van bestuur
VluchtelingenWerk Nederland
In januari maakt de staatssecretaris van Asiel en Migratie bekend de gezinsherenigingen van vluchtelingen niet langer op te schorten. We zijn ontzettend opgelucht dat vluchtelingen als Samah en Mohammed niet nóg langer hoeven te wachten op hun gezin. Daar hebben we ons flink voor ingezet, onder andere door vluchtelingen te helpen om (met succes) een rechtszaak aan te spannen.
Begin februari worden Syrië en Turkije getroffen door een allesverwoestende aardbeving. Veel vluchtelingen in Nederland hebben familieleden in het gebied. Wij staan hen bij, bijvoorbeeld tijdens (spoed)aanvragen voor gezinshereniging. Ook pleiten we voor duidelijke regels zodat we vluchtelingen in Nederland goed kunnen informeren.
In januari maakt de staatssecretaris van Asiel en Migratie bekend de gezinsherenigingen van vluchtelingen niet langer op te schorten. We zijn ontzettend opgelucht dat vluchtelingen als Samah en Mohammed niet nóg langer hoeven te wachten op hun gezin. Daar hebben we ons flink voor ingezet, onder andere door vluchtelingen te helpen om (met succes) een rechtszaak aan te spannen.
Begin februari worden Syrië en Turkije getroffen door een allesverwoestende aardbeving. Veel vluchtelingen in Nederland hebben familieleden in het gebied. Wij staan hen bij, bijvoorbeeld tijdens (spoed)aanvragen voor gezinshereniging. Ook pleiten we voor duidelijke regels zodat we vluchtelingen in Nederland goed kunnen informeren.
Het informatieplatform RefugeeHelp dat we in 2022 lanceerden voor Oekraïense vluchtelingen is sinds maart 2023 te gebruiken voor álle vluchtelingen. De website biedt vluchtelingen in hun eigen taal informatie over zaken als huisvesting, medische zorg, activiteiten, juridische hulp en interessante initiatieven of organisaties. Daardoor houden zij zelf de regie in handen.
De hulp van vrijwilligers is essentieel, helemaal nu de druk op de opvang groot is en vluchtelingen door de lange wachttijden in de opvang pas laat beginnen met integreren. We starten daarom in juni een grootschalige campagne om 1.500 nieuwe vrijwilligers te werven. In de maanden erna verwelkomen we 750 nieuwe collega’s.
In juli sluit de EU een deal met Tunesië over het tegenhouden van vluchtelingen en migranten die naar Europa willen doorreizen. Tijdens de gesprekken die hieraan voorafgingen deelde VluchtelingenWerk, samen met andere mensenrechtenorganisaties, zorgen over het op deze manier afschuiven van verantwoordelijkheid. Ook roepen we op tot een solidair Europees asielbeleid.
Door te strenge wetgeving, gebaseerd op wantrouwen of door te rigide uitvoering van de procedures, ontstaan onnodig schrijnende situaties. Dat blijkt uit ons rapport ‘Wegkijken en vooruitschuiven’, dat we publiceren in juni. We brengen de resultaten en onze aanbevelingen onder de aandacht van de politiek en betrokken (uitvoerings)organisaties.
Waar ontmoetingen plaatsvinden, ontstaat wederzijds begrip. Daarom organiseert VluchtelingenWerk jaarlijks het ontmoetingsevenement Bakkie Doen? Van 15 tot 20 juni (Wereldvluchtelingendag) trakteren vluchtelingen door heel Nederland voorbijgangers op een kop koffie én een goed gesprek. Dat levert honderden waardevolle ontmoetingen op.
De opvangcrisis vindt achter gesloten deuren plaats. Ook na de gerechtelijke uitspraak die eiste dat de opvangomstandigheden werden verbeterd, is er in essentie niets veranderd. Dat blijkt uit ons in augustus gepubliceerde onderzoek ‘Gevlucht en vergeten‘ waarvoor we locaties bezoeken door heel het land en de asielzoekers vragen naar hun eigen ervaringen. We trekken voor en achter de schermen aan de bel.
Het informatieplatform RefugeeHelp dat we in 2022 lanceerden voor Oekraïense vluchtelingen is sinds maart 2023 te gebruiken voor álle vluchtelingen. De website biedt vluchtelingen in hun eigen taal informatie over zaken als huisvesting, medische zorg, activiteiten, juridische hulp en interessante initiatieven of organisaties. Daardoor houden zij zelf de regie in handen.
Door te strenge wetgeving, gebaseerd op wantrouwen of door te rigide uitvoering van de procedures, ontstaan onnodig schrijnende situaties. Dat blijkt uit ons rapport ‘Wegkijken en vooruitschuiven’, dat we publiceren in juni. We brengen de resultaten en onze aanbevelingen onder de aandacht van de politiek en betrokken (uitvoerings)organisaties.
De hulp van vrijwilligers is essentieel, helemaal nu de druk op de opvang groot is en vluchtelingen door de lange wachttijden in de opvang pas laat beginnen met integreren. We starten daarom in juni een grootschalige campagne om 1.500 nieuwe vrijwilligers te werven. In de maanden erna verwelkomen we 750 nieuwe collega’s.
Waar ontmoetingen plaatsvinden, ontstaat wederzijds begrip. Daarom organiseert VluchtelingenWerk jaarlijks het ontmoetingsevenement Bakkie Doen? Van 15 tot 20 juni (Wereldvluchtelingendag) trakteren vluchtelingen door heel Nederland voorbijgangers op een kop koffie én een goed gesprek. Dat levert honderden waardevolle ontmoetingen op.
In juli sluit de EU een deal met Tunesië over het tegenhouden van vluchtelingen en migranten die naar Europa willen doorreizen. Tijdens de gesprekken die hieraan voorafgingen deelde VluchtelingenWerk, samen met andere mensenrechtenorganisaties, zorgen over het op deze manier afschuiven van verantwoordelijkheid. Ook roepen we op tot een solidair Europees asielbeleid.
De opvangcrisis vindt achter gesloten deuren plaats. Ook na de gerechtelijke uitspraak die eiste dat de opvangomstandigheden werden verbeterd, is er in essentie niets veranderd. Dat blijkt uit ons in augustus gepubliceerde onderzoek ‘Gevlucht en vergeten‘ waarvoor we locaties bezoeken door heel het land en de asielzoekers vragen naar hun eigen ervaringen. We trekken voor en achter de schermen aan de bel.
Hoewel verblijf in (crisis)noodopvanglocaties schadelijk is voor kinderen lijkt de situatie voor hen niet snel te veranderen. Daarom breiden we in september onze activiteiten speciaal voor kinderen op deze locaties uit. We organiseren Kinderfestivals waar zij even onbezorgd kunnen spelen en zorgen ervoor dat zij op meer locaties terechtkunnen bij ons kinderproject Time4You.
In oktober zetten we ons in voor Palestijnse vluchtelingen die al in Nederland zijn en zich zorgen maken over achtergebleven gezinsleden. Zij lopen nu extra gevaar door het oplaaiend conflict. Na ons aandringen worden lopende gezinsherenigingen versneld. We bieden administratieve ondersteuning om deze gezinsleden op de lijst te krijgen om Gaza uit te mogen reizen.
De hoogste rechter oordeelt in november dat asielzoekers meer dan 24 weken per jaar mogen werken. Daarmee is een grote belemmering voor asielzoekers én werkgevers weggenomen. Wij pleiten al jaren voor een snellere en betere toegang van asielzoekers tot de arbeidsmarkt, om zo hun zelfredzaamheid te vergroten en integratie te versnellen. Wij ondersteunden dan ook de rechtszaak van de Nigeriaanse Elvis en zijn werkgever tegen de 24-wekeneis.
In oktober wordt de spreidingswet aangenomen in de Tweede Kamer. Dat is hoopvol nieuws, want de wet is nodig om voldoende fatsoenlijke opvangplekken te realiseren. Het hele jaar hebben we het belang van de wet onder de aandacht gebracht bij de politiek en via onze eigen mediakanalen aan het grote publiek.
In 2023 valt het kabinet over het onderwerp migratie. Het debat wordt zowel in de samenleving als in de politiek soms gevoerd op basis van onderbuikgevoelens en aannames. Om te zorgen dat mensen de feiten kennen, roepen we in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in november mensen op om zélf te testen of zij de feiten en fabels van elkaar kunnen onderscheiden.
Waarom moeten mensen eigenlijk vluchten? Dat leggen vluchtelingen zelf uit tijdens onze solidariteitscampagne in december. Zo vertelt ook de Oekraïense Hanna haar verhaal. We vragen aandacht voor de verhalen op sociale media, tv en radio. Met de campagne vergroten we het begrip voor vluchtelingen en roepen op ons werk voor vluchtelingen te steunen met een gift.
Hoewel verblijf in (crisis)noodopvanglocaties schadelijk is voor kinderen lijkt de situatie voor hen niet snel te veranderen. Daarom breiden we in september onze activiteiten speciaal voor kinderen op deze locaties uit. We organiseren Kinderfestivals waar zij even onbezorgd kunnen spelen en zorgen ervoor dat zij op meer locaties terechtkunnen bij ons kinderproject Time4You.
In oktober wordt de spreidingswet aangenomen in de Tweede Kamer. Dat is hoopvol nieuws, want de wet is nodig om voldoende fatsoenlijke opvangplekken te realiseren. Het hele jaar hebben we het belang van de wet onder de aandacht gebracht bij de politiek en via onze eigen mediakanalen aan het grote publiek.
In oktober zetten we ons in voor Palestijnse vluchtelingen die al in Nederland zijn en zich zorgen maken over achtergebleven gezinsleden. Zij lopen nu extra gevaar door het oplaaiend conflict. Na ons aandringen worden lopende gezinsherenigingen versneld. We bieden administratieve ondersteuning om deze gezinsleden op de lijst te krijgen om Gaza uit te mogen reizen.
In 2023 valt het kabinet over het onderwerp migratie. Het debat wordt zowel in de samenleving als in de politiek soms gevoerd op basis van onderbuikgevoelens en aannames. Om te zorgen dat mensen de feiten kennen, roepen we in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in november mensen op om zélf te testen of zij de feiten en fabels van elkaar kunnen onderscheiden.
De hoogste rechter oordeelt in november dat asielzoekers meer dan 24 weken per jaar mogen werken. Daarmee is een grote belemmering voor asielzoekers én werkgevers weggenomen. Wij pleiten al jaren voor een snellere en betere toegang van asielzoekers tot de arbeidsmarkt, om zo hun zelfredzaamheid te vergroten en integratie te versnellen. Wij ondersteunden dan ook de rechtszaak van de Nigeriaanse Elvis en zijn werkgever tegen de 24-wekeneis.
Waarom moeten mensen eigenlijk vluchten? Dat leggen vluchtelingen zelf uit tijdens onze solidariteitscampagne in december. Zo vertelt ook de Oekraïense Hanna haar verhaal. We vragen aandacht voor de verhalen op sociale media, tv en radio. Met de campagne vergroten we het begrip voor vluchtelingen en roepen op ons werk voor vluchtelingen te steunen met een gift.
In dit overzicht zetten we een aantal belangrijke en opvallende cijfers en getallen op een rij. Ook komen een paar van onze vele samenwerkingspartners aan het woord. In het jaarverslag lichten we deze cijfers en getallen toe.
|
We begeleiden bijna
|
We bieden 37000 vluchtelingen
|
We begeleiden ruim
|
We zijn actief in 280 gemeenten en geven maatschappelijke begeleiding in 215 gemeenten
We brengen duizenden vluchtelingen en Nederlanders met elkaar in contact
We bereiken een brede doelgroep met de persoonlijke verhalen van vluchtelingen tijdens de najaarscampagne
|
We begeleiden 400 Oekraïners
|
Met ons Telegramkanaal en Oekraïense website bereiken we bijna 80% van de Oekraïense vluchtelingen in Nederland |
Het programmateam Oekraïne bestaat uit 150 medewerkers en 700 vrijwilligers |
Ruim 80000 keer wordt er gebruikgemaakt van onze spreekuren bij integratie, en juridische en maatschappelijke begeleiding
Alle campagne-uitingen van de verkiezingscampagne rondom feiten en fabels worden ruim 21000000 keer gezien
We ondersteunen 25 lokale organisaties die vluchtelingen bijstaan aan de grenzen van Europa en op Curaçao
‘Onze sterke samenwerkingsband was heel goed merk – en voelbaar tijdens de totstandkoming van de spreidingswet. Ruim een jaar lang schakelden we als public affairs collega’s wekelijks over dit belangrijke wetsvoorstel. Een ontzettend spannend en leerzaam traject! Samen maakten we ons hard voor deze wet. Samen stonden we sterk. Vanuit de verschillende organisaties vulden we elkaar heel mooi aan. Een hele waardevolle samenwerking waar we VluchtelingenWerk zeer dankbaar voor zijn.’
Anne Backer, adviseur public affairs en stakeholdermanagement, COA
‘De samenwerking met VluchtelingenWerk was ook het afgelopen jaar intensief. De volle potentie van die samenwerking kwam sterk tot uiting rond de opvang en begeleiding van Oekraïense vluchtelingen. Zonder haar oorspronkelijke rol te vergeten ontwikkelt VluchtelingenWerk zich in toenemende mate ook als een echte partner voor de juiste en tijdige afhandeling van de asielaanvragen in Nederland – iets wat de komende jaren nog veel van ons gezamenlijk gaat vragen.’
Jan Willem Schaper, hoofddirectie, IND
‘Samen met VluchtelingenWerk (en andere organisaties) heb ik deelgenomen aan de werksessies Fundamentele Heroriëntatie Asielbeleid en Asielstelsel, georganiseerd in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid. VluchtelingenWerk en het Rode Kruis hebben zich daar samen hardgemaakt voor een mensgerichte aanpak in de opvangketen en op -locaties. Samen hebben we de visie op een mensgerichte aanpak, inclusief concrete aanbevelingen, op papier gezet en ingebracht in de werksessies. De samenwerking hierin heb ik als enorm waardevol en leerzaam ervaren. Beide organisaties vulden elkaar aan qua kennis en ervaring op dit onderwerp en stonden samen sterk in het positioneren en uitdragen van de mensgerichte aanpak.’
Lonneke Noteboom, projectleider Opvang, Nederlandse Rode Kruis
‘Afgelopen jaar hebben we nauw samengewerkt met VluchtelingenWerk in het bouwen van een coalitie met andere maatschappelijke organisaties. In deze tijd is het essentieel om niet vanuit de eigen individuele organisatie te strijden voor rechtvaardigheid, maar om gezamenlijk op te trekken. En dus ook het gezamenlijke belang te definiëren en voorop te stellen. Die oefening is goed gelukt en ik kijk er naar uit om hier in 2024 verder aan te bouwen.’
Renée Frissen, oprichter en directeur, OpenEmbassy
Stichting VluchtelingenWerk Nederland (VluchtelingenWerk) ondersteunt asielzoekers en vluchtelingen van het moment dat ze Nederland binnenkomen totdat ze hun weg hebben gevonden in hun nieuwe woonplaats. Zodat zij, zo zelfstandig mogelijk, kunnen bouwen aan een nieuw bestaan.
Met bijna 9.000 vrijwilligers zijn wij een professionele vrijwilligersorganisatie bij uitstek. Onze vrijwilligers staan asielzoekers en vluchtelingen bij tijdens de vaak ingewikkelde procedures en maken vluchtelingen wegwijs in hun nieuwe woonomgeving. Zij zijn de kracht van onze organisatie en vormen een belangrijke verbinding tussen vluchtelingen en de maatschappij.
NB medewerkers van VluchtelingenWerk zijn betaalde en onbetaalde medewerkers. Om dit onderscheid duidelijk te maken spreken we van medewerkers en vrijwilligers.
VluchtelingenWerk Nederland is een onafhankelijke, breed samengestelde professionele organisatie die zich op basis van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens met vele vrijwilligers inzet voor de bescherming van asielzoekers en vluchtelingen door persoonlijke steun en belangenbehartiging bij hun toelating, opvang en maatschappelijke participatie, primair in Nederland.
Wij onderscheiden drie essentiële onderdelen voor vluchtelingenbescherming: juridische veiligheid (asiel), maatschappelijke veiligheid (integratie) en internationale solidariteit.
Het fundament waarop deze onderdelen rusten is draagvlak. Samen zijn dit de vier kernthema’s van VluchtelingenWerk.
In ons werk staan de rechten, behoeften en capaciteiten van vluchtelingen centraal. Het politieke en maatschappelijke klimaat raakt steeds meer gepolariseerd en het eigenbelang viert vaak de boventoon. Wij moeten dan ook alles in het werk stellen om onze ambities te realiseren.
VluchtelingenWerk werkt met een doelgroep die continu verandert in samenstelling en aantallen. Dat is afhankelijk van onder andere de veiligheidssituatie in de wereld. Daarnaast moeten we ons verhouden tot allerlei (internationale) veranderingen, bijvoorbeeld op het gebied van politiek of sentiment. Zo zien we dat het maatschappelijke en politieke sentiment over vluchtelingen afgelopen jaren is verhard. Andere externe ontwikkelingen die meespelen zijn verregaande digitalisering, een veranderende arbeidsmarkt en toenemende aandacht voor het klimaat en sociale ongelijkheid.
Externe ontwikkelingen die invloed hebben op onze organisatie zijn dus niet altijd te voorzien. We worden daardoor soms voor (veel en complexe) keuzes gesteld die we abrupt moeten maken. Het is daarom extra belangrijk dat we goed onderbouwen waarom we iets wel of niet doen, en hoe we mensen en middelen zo goed mogelijk inzetten. Om daar focus in aan te brengen, starten we in 2023 met de ontwikkeling van een geactualiseerde strategie. Dat doen we samen met interne en externe stakeholders. Deze strategie bevat het verhaal van VluchtelingenWerk: wie we zijn, waar we in geloven en waar we naar streven. Het biedt een stip op de horizon en geeft richting aan de komende periode 2024-2030. Binnen de strategie worden jaarlijks de prioriteiten en concrete resultaatsdoelstellingen bepaald en vertaald naar jaarplannen.
Ons doel is en blijft het behartigen van de belangen van asielzoekers en vluchtelingen en hen begeleiden na hun aankomst in Nederland, tijdens de opvang en bij maatschappelijke participatie en integratie, zodat zij kunnen bouwen aan een zelfstandige toekomst. Dat doen we op basis van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, zowel in Nederland als daarbuiten, met name in Europa. We dragen bij aan de ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties en werken aan maatschappelijk verantwoord ondernemen.
In onze activiteiten staat het belang van de vluchteling centraal. Voor 2023 stelden we daarom de volgende doelstellingen:
Ons streven: 90% van de asielzoekers moet binnen drie maanden na aankomst weten of ze mogen blijven.
Ons streven: structurele, kleinschalige opvang in wijk en buurt, en tussenvoorzieningen voor statushouders.
Ons streven: integratie vanaf de eerste dag, met zinvolle dagbesteding binnen twee weken na aankomst en binnen zes weken aan het werk.
Ons streven: een omslag maken van aanbodgericht naar vraaggestuurd werken.
Sinds 2022 is VluchtelingenWerk één landelijke, gefuseerde stichting. Om onze doelen nog beter te kunnen halen, werken we aan het verstevigen van de nieuwe, gezamenlijke basis en goed werkgeverschap. Daarom worden in 2023 verschillende processen verder op elkaar afgestemd en geoptimaliseerd.
Bij het realiseren van onze doelstellingen richten we ons op lobby, samenwerking en productontwikkeling. Dat doen we vanuit onze directies Dienstverlening (ten aanzien van asiel en integratie), Belangenbehartiging, Kennis en Ontwikkeling Dienstverlening (BKOD) en Bedrijfsvoering.
Tijdens de asielprocedure en ook daarna krijgen asielzoekers en vluchtelingen juridische ondersteuning van onze medewerkers en speciaal daarvoor getrainde vrijwilligers. Deze juridische ondersteuning wordt versterkt en aangevuld door verschillende projecten.
Ook in 2023 verblijven tienduizenden asielzoekers en vluchtelingen voor lange tijd in (crisis)noodopvanglocaties, terwijl lang verblijf in zo’n locatie schadelijk is, helemaal voor kinderen. We maken ons in 2023 dan ook grote zorgen om het welzijn van de bewoners. Onze vrijwilligers en medewerkers zetten alle zeilen bij om zo snel mogelijk in alle locaties aanwezig te zijn om de bewoners bij te staan. Daarnaast doen we onderzoek naar de leefomstandigheden in de locaties en geven we aanbevelingen voor verbetering. In 2023 blijven ook de wachttijden voor de asielprocedure en gezinshereniging erg lang. In november moet de IND nog ruim 70.000 asiel- en nareisaanvragen behandelen. Onze medewerkers en vrijwilligers krijgen veel vragen over de wachttijden, maar hebben zelf ook geen zicht op de duur of volgorde ervan. Het zorgt vaak voor onrust en extra onzekerheid onder bewoners.
In december blijken er toch weer te weinig slaapplekken te zijn op het aanmeldcentrum in Ter Apel, waardoor mensen in de wachtruimtes van de IND moeten overnachten. VluchtelingenWerk roept alle betrokken partijen op de handen ineen te slaan en het Rode Kruis zorgt voor aanvullende opvangplekken in tenten. Het interventieteam van VluchtelingenWerk is ter plekke aanwezig. Het team biedt dienstverlening ‘vóór de poort’ en is aanwezig in de wachtkamer van de IND om de mensen die er moeten overnachten te informeren en hun vragen te beantwoorden. Ook bieden we een luisterend oor.
We begeleiden bijna 73.000 asielzoekers door heel Nederland bij hun asielprocedure. We geven asielzoekers voorlichting over de procedure, zodat zij weten wat hun te wachten staat en met welke organisaties zij te maken krijgen. Ook analyseren onze vrijwilligers het vluchtverhaal en wonen ze in sommige gevallen de gehoren bij met de IND. Gedurende de ingewikkelde asielprocedure kunnen asielzoekers bij ons terecht met (juridische) vragen en bieden wij een luisterend oor.
We bieden vluchtelingen ondersteuning bij de vaak ingewikkelde gezinsherenigingsprocedure, vanaf het moment van aanvraag tot aan de daadwerkelijke hereniging. We begeleiden onder andere bij het verzamelen en opsturen van benodigde documenten en onderhouden contact met de IND. In 2023 doen we bijna 4.000 nieuwe aanvragen voor gezinshereniging en ondersteunen we ook nog vele duizenden vluchtelingen met hun gezinsherenigingsproces dat al in voorgaande jaren is gestart. Pas wanneer vluchtelingen weer samen zijn met hun gezin kunnen zij écht beginnen aan hun integratie.
In 2023 hebben we extra aandacht voor kinderen die opgroeien in (crisis)noodopvanglocaties. We zetten alle zeilen bij om op zoveel mogelijk locaties aanwezig te zijn met ons kinderproject Time4You. Kinderen en jongeren kunnen hier terecht voor informatie en een luisterend oor. De bijeenkomsten bieden hun houvast en iets om naar uit te kijken. Ook bevordert het project het zelfvertrouwen en de sociale vaardigheden. We passen het project, oorspronkelijk ontwikkeld voor reguliere opvanglocaties, aan op de situatie in de noodopvang. Zo is er meer aandacht voor afscheid nemen en omgaan met de vele verplaatsingen waar kinderen mee te maken krijgen. In de zomer organiseren we op verschillende noodopvanglocaties Kinderfestivals, waar ruim 1.700 kinderen even onbezorgd kunnen spelen. De festivals zijn hard nodig, omdat er op veel locaties weinig tot niets te doen is speciaal voor kinderen.
Al meer dan dertig jaar organiseert VluchtelingenWerk Kindervakantieweken voor vluchtelingkinderen uit azc’s of die al in een gemeente wonen. Er zijn vakanties voor alleen kinderen en voor eenoudergezinnen. Tijdens deze vakanties kunnen zij even onbezorgd spelen en ontsnappen aan hun zorgen. In 2023 genieten bijna 400 kinderen en soms ook hun ouders van een week vol sport, spel en plezier. Ook loopt het muziekproject Samenspel, waarbij kinderen van azc- en taalscholen tijdens muzieklessen oefenen voor een spetterend eindoptreden. De lessen bevorderen de taalvaardigheid en het zelfvertrouwen.
Asielzoekers die geen asielvergunning krijgen, hebben meestal tijd nodig om dit te verwerken. Goede begeleiding in de periode daarna is erg belangrijk. Counselors van ons project Toekomst Oriëntatie gaan in gesprek met hen om na te denken over de toekomst. Als mensen aangeven terug te willen keren naar hun land van herkomst kunnen we ze doorverwijzen naar ons project Met Opgeheven Hoofd. Terugkeer is een proces met emotionele en praktische belemmeringen. Vanuit het project is contact met partnerorganisaties in meer dan vijftig landen van herkomst die helpen bij de voorbereiding op vertrek en na aankomst bij de re-integratie in het land van herkomst. Zo werken we aan een waardige terugkeer met toekomstperspectief.
Wanneer vluchtelingen het azc verlaten en naar een woning verhuizen komt er ontzettend veel op hen af. Vaak hebben zij nog geen vangnet om op terug te vallen. Onze lokale vrijwilligers bieden essentiële maatschappelijke begeleiding bij het opbouwen van een nieuw, zelfstandig bestaan waaraan vluchtelingen actief deelnemen.
Wij bieden in 2023 in 215 gemeenten maatschappelijke begeleiding aan bijna 37.000 vluchtelingen. Lokale vrijwilligers ondersteunen vluchtelingen met praktische zaken zoals een (zorg)verzekering en een energiecontract afsluiten. Samen met de maatschappelijk begeleider vindt de vluchteling de weg in zijn nieuwe woonplaats en in de Nederlandse samenleving. Ook wordt veel aandacht besteed aan het vergroten van het sociale netwerk en de zelfredzaamheid van vluchtelingen, zodat zij sneller zelfstandig kunnen werken aan hun nieuwe toekomst. We kijken hoe een vluchteling stappen richting zelfredzaamheid kan zetten op álle leefgebieden (zoals wonen, leren en sociaal netwerk) en we maken samen een persoonlijk plan om te waarborgen dat het iemand ook daadwerkelijk lukt die stappen te zetten.
De maatschappelijke begeleiding wordt ondersteund en versterkt door verschillende lokale en landelijke producten, gericht op specifieke onderwerpen of doelgroepen. Denk aan budgetcoaching, ouderschapsondersteuning en mentale gezondheid. De meeste producten hebben een preventieve insteek, waardoor we problemen die de integratie belemmeren zoveel mogelijk kunnen voorkomen. We zoeken zowel landelijk als lokaal de samenwerking op met betrokken organisaties, zoals de GGD, wooncorporaties, scholen (met schakelklassen), buurthuizen en werkgevers.
Op het digitale platform RefugeeHelp vinden vluchtelingen belangrijke informatie in hun eigen taal, bijvoorbeeld over de asielprocedure, het leven in de opvang, gezinshereniging, inburgering, leven in Nederland (werken, wonen en onderwijs), gezondheid en ook terugkeer. Daarnaast biedt het platform toegang tot digitale dienstverlening, zoals digitale spreekuren voor Oekraïense vluchtelingen.
Bij de ontwikkeling van het platform en de content laten we ons leiden door behoefteonderzoek bij vluchtelingen. De website voorziet zo in de informatiebehoefte en helpt vluchtelingen om regie te nemen over hun eigen proces en zo snel mogelijk hun weg te vinden in Nederland. RefugeeHelp is destijds gestart voor Oekraïense vluchtelingen en in maart 2023 uitgebreid voor álle vluchtelingen in Nederland. Sindsdien is het aantal bezoekers per maand verdubbeld naar ruim 50.000. Iets meer dan de helft van de bezoekers komt voor het Oekraïense gedeelte.
In september 2023 lanceren we aanvullend RefugeeHelpArabic, als onderdeel van RefugeeHelp Community Management. Via sociale media vergroten we ons bereik onder de doelgroep en de betrokkenheid van vluchtelingen bij RefugeeHelp. Rondom de Tweede Kamerverkiezingen houden we een informatiecampagne om het politieke bewustzijn van vluchtelingen die in hun herkomstland weinig of andere ervaringen hebben met democratie te vergroten. Met de campagne bereiken we meer dan 400.000 Arabischsprekende mensen.
Onder de Wet inburgering 2021 moeten vluchtelingen tot op een bepaald niveau de Nederlandse taal leren. Ter voorbereiding op het inburgeringsexamen bieden we inburgeringscursussen aan. Deze worden gegeven door NT2-docenten, ondersteund door vrijwillige klassenassistenten. Na een intensieve lesfase start de duale fase waarin cursisten toewerken naar het hoogst haalbare niveau en de gemeenten zorgen voor een (vrijwillige) werkplek waar de cursist de taal in de praktijk kan brengen. In 2023 starten bijna 500 nieuwe vluchtelingen met dit inburgeringstraject bij VluchtelingenWerk. Waar mogelijk koppelen we cursisten aan een vrijwillige praktijk- of taalcoach met wie zij samen, buiten de lessen om, aan de slag gaan. Ze gaan eropuit om de taal te leren of kennis te maken met maatschappelijke organisaties en voorzieningen in de buurt. Als cursisten problemen hebben die de inburgering belemmeren, kunnen we laagdrempelig doorverwijzen naar onze maatschappelijke of juridische begeleiders.
Een baan zorgt ervoor dat vluchtelingen kunnen bouwen aan een zelfstandige toekomst en versnelt de integratie. Daarom zetten we ons in om de kansen van vluchtelingen op de arbeidsmarkt te vergroten, bemiddelen we tussen werkgevers en vluchtelingen en proberen we belemmeringen weg te nemen. Dan doen we onder andere met ons banenplatform RefugeeWork, waarmee we vluchtelingen en werkgevers aan elkaar koppelen.
Ook blijven we ons inzetten voor een makkelijkere aanloop naar de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door te zorgen dat asielzoekers op tijd een bsn-nummer krijgen – een belangrijke voorwaarde om te mogen werken en salaris te ontvangen. Nu gelden er lange wachttijden voor een bsn-nummer. Daarnaast nemen we deel aan de werkgroep VIA (Voor een Inclusieve Arbeidsmarkt) van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
In 2023 bereiken we een doorbraak als de rechter besluit dat asielzoekers langer dan 24 weken per jaar mogen werken. We hebben lang gepleit voor het schrappen van deze ’24-wekeneis’ en steunen in 2023 vanuit ons project Strategisch Procederen een rechtszaak van de Nigeriaanse Elvis, die door de maatregel zijn contract dreigde te verliezen. Met het schrappen van de maatregel is een belangrijke belemmering weggenomen voor asielzoekers die willen werken en werkgevers die een asielzoeker in dienst willen nemen.
Anna en vier andere Oekraïense vluchtelingen vonden een baan bij Rokerij Smoking in Enkhuizen. Arbeidsbemiddelaar Serdal Gökmen van VluchtelingenWerk organiseerde deze samenwerking. ‘Dit bedrijf laat zien dat taal geen struikelblok hoeft te zijn.’
Zo’n 7.250 cursisten ronden bij ons in 2023 de training af ter voorbereiding op het tekenen van de verplichte participatieverklaring. Tijdens deze workshops verkennen deelnemers met elkaar de betekenis van termen als vrijheid, gelijkwaardigheid, solidariteit en democratie en onderzoeken ze gezamenlijk hoe zij zelf kunnen bijdragen aan de samenleving.
Ook in 2023 houdt de oorlog in Oekraïne onverminderd aan en verblijven 110.000 Oekraïense vluchtelingen onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) in Nederland. Wij bieden deze groep vluchtelingen ondersteuning vanuit het in 2022 opgerichte programmateam Oekraïne. Dat doen we met behulp van financiering van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
We onderzoeken in 2023 opnieuw de (informatie)behoeften van deze groep vluchtelingen en bieden online en offline begeleiding. Via het digitale platform RefugeeHelp wordt 80% van alle Oekraïense vluchtelingen in Nederland bereikt. Zij kunnen ook terecht bij onder meer onze wekelijkse inloopspreekuren door het hele land, een digitale en telefonische hotline, webinars en via Telegram en WhatsApp. In 2023 komen veel vragen binnen over werk, de taal leren en zaken als mentaal welzijn, toeslagen en school.
In 2023 hebben we veel aandacht voor participatie van Oekraïense vluchtelingen en proberen we drempels die participatie belemmeren weg te nemen. Al bestaande projecten van VluchtelingenWerk die hieraan bijdragen, zoals ouderschapsondersteuning, taalcoaching en Mindfit, passen we aan naar de behoeften van Oekraïners. Ook begeleiden we naar werk en bemiddelen we tussen werkgevers en vluchtelingen. In 2023 helpen we zo’n 400 Oekraïners bij het vinden van en zoeken naar werk.
We zorgen voor meer psychologische ondersteuning voor Oekraïense vluchtelingen. Ook pleiten we voor goede tolkenvoorziening, toegang tot en recht op toeslagen, rechten rondom werk in loondienst en als zelfstandige. In 2023 is er veel onduidelijk over de (verblijfs)rechten van mensen die uit Oekraïne zijn gevlucht maar niet de Oekraïense nationaliteit hebben. We roepen op tot duidelijkheid voor deze ‘derdelanders’. Ook brengen we vluchtelingen, medewerkers, vrijwilligers, partnerorganisaties en gemeenten op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en regelgeving.
Door overleg met het ministerie en uitvoeringsorganisaties, lobbyen bij het parlement, juridische procedures, onderzoek, contacten met de media en via het mobiliseren van onze achterban komen we op voor de collectieve belangen van asielzoekers en vluchtelingen.
In 2023 blijft het gebrek aan opvangplekken en de (crisis)noodopvang het nieuws bepalen. De spreidingswet zou een uitweg moeten bieden en is onderwerp van hevig politiek debat. Migratie, het gebrek aan grip en de noodzaak om de komst van asielzoekers te beperken, staan hoog op de politieke agenda. In juli valt het kabinet onverwacht over dit thema, waarbij getallen en onterechte aannames (met name ‘nareis op nareis’) de toon zetten. In de daaropvolgende verkiezingstijd onderscheiden we feiten van fabels op onze socialemediakanalen.
De verkiezingsuitslag eind november, waarin rechtse partijen ongekende winst boeken, doen vrezen voor verdere aanscherping van maatregelen die de bescherming en de positie van vluchtelingen raken. Ondanks alle politieke strijd wordt de spreidingswet in oktober in de Tweede Kamer aangenomen. Dit biedt op termijn kansen voor een menswaardiger opvang van vluchtelingen en mogelijk ook voor een groter maatschappelijk draagvlak. Door de voortdurende oorlog in Oekraïne verblijven er eind 2023 meer dan 100.000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland. We pleiten voor meer duidelijkheid over hun verblijfspositie en langetermijnperspectief.
Onze beleidsmedewerkers zetten zich voor en achter de schermen in voor een beter vluchtelingenbeleid. Het beïnvloeden van beleid is een zaak van de lange adem. Regelmatig lukt het om veranderingen te bewerkstelligen en onderwerpen hoog op de politieke agenda te krijgen.
Mede op ons aandringen vinden de volgende verbeteringen plaats:
En we zetten in 2023 (opnieuw) de volgende onderwerpen op de politieke agenda:
Net als het jaar ervoor benadrukken we bij de politiek de noodzaak van structurele financiering, versnelling en voldoende buffercapaciteit bij de IND om een einde te maken aan de wachttijden. Ook zijn we doorlopend in gesprek met de IND over betere communicatie en verwachtingsmanagement rondom de wachttijden. Verder vragen we aandacht voor de schrijnende gevolgen van de wachttijden, specifiek voor alleenreizende minderjarige asielzoekers (amv’ers) en pleiten we voor en denken we mee over de versnelling voor specifieke kansrijke groepen.
Met ons onderzoek Wegkijken en vooruitschuiven vragen we aandacht voor de menselijke maat in het asielbeleid en doen we aanbevelingen, zoals het beter onderzoeken van vluchtverhalen van asielzoekers, een duidelijkere volgorde van het in behandeling nemen van asielaanvragen en beter onderzoek naar littekens en fysieke of psychische klachten van asielzoekers.
In 2023 verblijven nog steeds tienduizenden asielzoekers in (crisis)noodopvanglocaties. Uit ons rapport Gevlucht en vergeten blijkt dat de leefomstandigheden er ernstig tekortschieten, ondanks het feit dat de rechter eerder vroeg om verbetering. We brengen de resultaten en onze aanbevelingen onder de aandacht van de media, politiek en betrokken organisaties. Ook pleiten we opnieuw voor de spreidingswet als langetermijnoplossing voor de opvangcrisis. Dat doen we in goed overleg met onder andere de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het COA. Samen met de coalitie Werkgroep Kind in azc blijven we de positie van kinderen benadrukken. Nadat de spreidingswet wordt aangenomen in de Tweede Kamer zetten we onze lobby voort richting de Eerste Kamer.
Wij zien in de praktijk wat de knelpunten zijn van het Nederlands asielbeleid. Om de situatie van groepen vluchtelingen te verbeteren, leggen we zorgvuldig geselecteerde zaken voor aan Nederlandse en Europese rechters. Dit noemen we ‘strategisch procederen’. Onze Commissie Strategisch Procederen start en ondersteunt rechtszaken als daarmee een grote groep asielzoekers of vluchtelingen wordt geholpen, zoals bij het Europees Hof over het recht op bescherming op basis van de algemene veiligheidssituatie. In 2023 spelen ook onderstaande zaken. Daarnaast ondersteunen we verschillende partnerorganisaties in Europa en op Curaçao bij juridische procedures.
Eind november oordeelt de Raad van State dat asielzoekers voortaan langer dan 24 weken per jaar mogen werken. Met de afschaffing van de 24-wekeneis is een van de belangrijkste belemmeringen voor asielzoekers om in Nederland te kunnen werken weggenomen. VluchtelingenWerk heeft deze rechtszaak vanuit de Commissie Strategisch Procederen intensief ondersteund en hier in 2023 via politiek en media veelvuldig aandacht voor gevraagd.
Politiek vluchtelingen moeten weer de bescherming krijgen waar ze recht op hebben. De laatste jaren is dit haast onmogelijk omdat zij moeten bewijzen dat hun politieke voorkeur ‘bijzonder belangrijk’ is voor hun identiteit; iets wat in de praktijk niet te bewijzen valt. Met de Commissie Strategisch Procederen legden we de zaak voor aan het Europees Hof van Justitie. In september 2023 oordeelde het hof dat deze eis niet meer gesteld kan worden.
Met acties, media-inzet, campagnes, voorlichting en ontmoetingen vergroten we het draagvlak voor vluchtelingen in de samenleving. Want in een begripvolle samenleving kunnen zij gemakkelijker een nieuw leven opbouwen.
Waar ontmoetingen plaatsvinden, ontstaat begrip. Daarom stimuleren wij deze cruciale ontmoetingen tussen Nederlanders en vluchtelingen. We zoeken daarbij de verbinding met onder andere scholen, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.
Met onder andere de volgende projecten en evenementen zetten we in op ontmoetingen:
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen lanceren we de digitale quiz Feiten en Fabels waar mensen hun kennis over vluchtelingen kunnen testen. Zo kunnen zij het gesprek over vluchtelingen voeren op basis van feiten in plaats van onderbuikgevoelens. Voor een groter bereik werken we samen met influencers en andere platforms, zoals De Speld en Loesje. Het hele jaar door publiceren we korte informatieve video’s op onze website en socialemediakanalen over actuele vragen en onderwerpen. Daarmee vergroten we het draagvlak en begrip onder een breed publiek. Ook lokale beleidsmedewerkers en politici geven aan geregeld gebruik te maken van de toegankelijke en feitelijke informatie in de video’s.
Zoveel mensen, zoveel meningen over vluchtelingen. In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen roepen we mensen op hun kennis over vluchtelingen te testen, zodat zij hun mening op feiten kunnen baseren en niet op fabels. Zo’n 10.500 mensen doen de test.
Waarom moeten mensen eigenlijk vluchten? Op die vraag geven vluchtelingen als Maimona en Hanna zelf antwoord tijdens een speciale najaarscampagne. Met de campagne roepen we op om solidariteit te hebben met mensen die moeten vluchten en vragen we om een gift om ons werk voor vluchtelingen te steunen. Ook voeren we in 2023 een actie zodat we de steun aan vluchtelingkinderen in noodopvanglocaties kunnen uitbreiden.
Via onze socialemediakanalen delen we verhalen van vluchtelingen, feitelijke informatie en actuele ontwikkelingen. Als het nodig is, roepen we onze volgers op om in actie te komen en hun stem te laten horen, bijvoorbeeld door een petitie te tekenen. Zo maken we het draagvlak voor vluchtelingen zichtbaar en laten we een sterk geluid horen.
|
Het aantal volgers groeit van 10.500 in 2022 naar 14100 in 2023 |
Het aantal volgers groeit van 45.6000 in 2022 naar 56000 in 2023 |
Het aantal volgers groeit van 66.000 in 2022 naar 68000 in 2023 |
|
Het aantal volgers daalt van 18.300 in 2022 naar 18100 in 2023 |
Het aantal volgers groeit van 4.850 in 2022 naar |
We delen onze kennis, expertise en ervaring intern en extern om de dienstverlening aan vluchtelingen te verbeteren.
Vanuit de VluchtelingenWerk Academie verzorgen we (digitale en fysieke) trainingen, cursussen en verdiepende themadagen voor medewerkers en vrijwilligers. Er is aanbod om kennis over te dragen (denk aan onderwerpen als de asielprocedure, gezinshereniging en herkomstlanden) maar ook om vaardigheden te trainen (zoals cultuursensitief werken).
De Academie heeft ook een signalerende en verbindende functie, van medewerkers en vrijwilligers naar de organisatie en vice versa. Ook externe organisaties, zoals gemeenten, kunnen cursussen en workshops inzetten.
Vrijwilligers, medewerkers en asieladvocaten kunnen terecht bij de experts van de Juridische Helpdesk met vragen over de asielprocedure, landeninformatie en integratie. In 2023 beantwoorden onze experts ruim 6.750 vragen. Veel vragen gaan over:
De experts van de Helpdesk dragen vaak juridische argumenten en landeninformatie aan om in te brengen bij de rechtbank na een eerste afwijzing van de IND. Regelmatig krijgen vluchtelingen daarna alsnog een asielvergunning, omdat een asielaanvraag dan beter onderbouwd kan worden. Daarnaast signaleren de experts van de Helpdesk aandachtspunten in beleid, die naar uitvoeringsorganisaties of de politiek doorgezet kunnen worden. In 2023 zijn dat bijvoorbeeld specifieke knelpunten rondom de wachttijden en achterstanden van de IND. Ook geeft de Helpdesk advies in een aantal baanbrekende uitspraken, zoals de uitspraak over de nareismaatregel en over pushbacks in andere lidstaten.
We verzorgen door het jaar diverse (online en fysieke) informatiebijeenkomsten voor onze medewerkers. Aan bod komen actuele ontwikkelingen en meer inhoudelijke thema´s of nieuwe wetgeving. Zo blijven medewerkers op de hoogte. Tegelijkertijd zijn deze bijeenkomsten onderlinge ontmoetingsmomenten.
Vluchtelingen stuiten bij de grenzen van Europa te vaak op een onmenselijke behandeling. Gesloten grenzen, grensgeweld en pushbacks zijn aan de orde van de dag. Organisaties die hulp bieden staan onder (soms zeer zware) druk. Daarom zet VluchtelingenWerk zich ook internationaal in voor de opvang, bescherming en integratie van vluchtelingen.
In 2023 ondersteunen we 26 organisaties in 12 landen om vluchtelingen aan de grenzen van Europa en op Curaçao bij te staan. Zij maken het verschil voor vluchtelingen, asielzoekers en hulpverleners.
Mede dankzij onze steun geeft Human Rights Defense Curaçao ook in 2023 honderden – vooral Venezolaanse – vluchtelingen op het eiland juridisch advies en voorlichting. Ook zorgen zij dat tientallen vluchtelingen uit detentie komen en hun asielprocedure in vrijheid kunnen afwachten en dat kinderen met hun ouders worden herenigd.
Vanuit het Step-Up fonds steunen we in 2023 (wederom) lokale organisaties in hun werk, bijvoorbeeld bij het in kaart brengen van mensenrechtenschendingen aan de Spaanse grens, het opzetten van hulppunten voor vluchtelingen in Italië en programma’s voor mentale gezondheid van medewerkers in Polen en Griekenland die vluchtelingen ondersteunen onder erbarmelijke omstandigheden.
Om te laten zien dat er overal in Europa mensen solidair zijn met vluchtelingen, starten we in 2023 met vluchtelingenorganisaties uit elf landen de petitie Give solidarity a chance. Ruim 40.000 mensen ondertekenen de petitie en roepen zo op tot een humaan asielbeleid in Europa en een eerlijke verdeling van vluchtelingen.
We ondersteunen partnerorganisaties in Hongarije, Kroatië, Griekenland en de Balkan in hun strijd tegen het gewelddadig terugduwen van vluchtelingen aan de grens. We helpen hen om de ‘pushbacks’ aan het licht te brengen en om juridische procedures te voeren tegen de verantwoordelijke autoriteiten.
De verwoestende aardbeving in Zuid-Turkije en Noord-Syrië trekt een loodzware wissel op het leven van miljoenen Syrische vluchtelingen, die met steeds meer discriminatie en xenofobie te maken krijgen. We ondersteunen twee Turkse organisaties die vluchtelingen bijstaan, ook in het aardbevingsgebied, om hun capaciteit op te schalen.
Mede dankzij onze steun geeft Human Rights Defense Curaçao ook in 2023 honderden – vooral Venezolaanse – vluchtelingen op het eiland juridisch advies en voorlichting. Ook zorgen zij dat tientallen vluchtelingen uit detentie komen en hun asielprocedure in vrijheid kunnen afwachten en dat kinderen met hun ouders worden herenigd.
Vanuit het Step-Up fonds steunen we in 2023 (wederom) lokale organisaties in hun werk, bijvoorbeeld bij het in kaart brengen van mensenrechtenschendingen aan de Spaanse grens, het opzetten van hulppunten voor vluchtelingen in Italië en programma’s voor mentale gezondheid van medewerkers in Polen en Griekenland die vluchtelingen ondersteunen onder erbarmelijke omstandigheden.
Om te laten zien dat er overal in Europa mensen solidair zijn met vluchtelingen, starten we in 2023 met vluchtelingenorganisaties uit elf landen de petitie Give solidarity a chance. Ruim 40.000 mensen ondertekenen de petitie en roepen zo op tot een humaan asielbeleid in Europa en een eerlijke verdeling van vluchtelingen.
We ondersteunen partnerorganisaties in Hongarije, Kroatië, Griekenland en de Balkan in hun strijd tegen het gewelddadig terugduwen van vluchtelingen aan de grens. We helpen hen om de ‘pushbacks’ aan het licht te brengen en om juridische procedures te voeren tegen de verantwoordelijke autoriteiten.
De verwoestende aardbeving in Zuid-Turkije en Noord-Syrië trekt een loodzware wissel op het leven van miljoenen Syrische vluchtelingen, die met steeds meer discriminatie en xenofobie te maken krijgen. We ondersteunen twee Turkse organisaties die vluchtelingen bijstaan, ook in het aardbevingsgebied, om hun capaciteit op te schalen.
In 2023 sluit de EU een deal met Tunesië over het tegenhouden van vluchtelingen en migranten die naar Europa willen reizen. Het is een nieuwe stap om de verantwoordelijkheid om vluchtelingen te beschermen af te schuiven op landen buiten Europa. Ook in het EU-migratiepact dat eind 2023 wordt gesloten, is er een schrijnend gebrek aan solidariteit. Ondertussen zien we elke dag de gevolgen van het Europese grensbeleid. Ook in 2023 sterven duizenden mensen onderweg naar Europa en Nederland. Mensen die de levensgevaarlijke route overleven komen uitgeput en getraumatiseerd aan, soms met littekens die ze tijdens de reis hebben opgelopen. Bovendien wordt het werk van hulporganisaties aan de grenzen van Europa steeds moeilijker gemaakt en steeds meer gecriminaliseerd.
Daarom zet VluchtelingenWerk zich ook internationaal in voor vluchtelingen, samen met onze koepelorganisatie in Brussel, de European Council for Refugees and Exiles (ECRE), en tientallen partnerorganisaties in heel Europa en op Curaçao. We trekken samen op in de lobby, ondersteunen lokale partnerorganisaties en we gaan op werkbezoeken om kennis en ervaring te delen. Zo horen we in Spanje over de pushbacks en hoe vluchtelingen en hulporganisaties onterecht worden beschuldigd van mensensmokkel.
Vele ontwikkelingen en factoren raken aan VluchtelingenWerk als organisatie. Het externe krachtenveld wordt onder meer gevormd door de toe- of afname van de komst van asielzoekers en vluchtelingen, het beleid van de overheid en het publieke sentiment. De externe omgeving is dan ook dynamisch en dat stelt eisen aan de organisatie en de (be)sturing daarvan.
VluchtelingenWerk heeft een tweehoofdig collegiaal bestuur, dat samen met de vier directeuren de besluitvormende directieraad vormt. De governance bestaat verder uit een raad van toezicht en een ondernemingsraad. Inhoudelijke inbreng vanuit de verschillende doelgroepen komt vanuit de vrijwilligersraad en drie adviescommissies. We hanteren als governancecode de SBF-code Goed Bestuur en onderhouden zorgvuldig contact met al onze belanghebbenden.
Vanaf 1 januari 2022 is er een landelijke Stichting VluchtelingenWerk Nederland, gefuseerd uit vijf voormalige regionale stichtingen met het toenmalige landelijke bureau.
Het bestuur bestaat uit een voorzitter en een bestuurslid. Het bestuur bepaalt het beleid voor de stichting, stelt de financiële richtlijnen vast en draagt de gezamenlijke eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding. Binnen de raad van bestuur zijn de inhoudelijke portefeuilles verdeeld naar onder meer asiel, integratie, belangenbehartiging, bedrijfsvoering, vrijwilligers en internationaal.
Frank Candel
Periode 1 januari 2023 t/m 31 december 2023
Functie Bestuursvoorzitter
Nevenfuncties
Bestuur Stichting Helden van de Wil
Bestuur Stichting Arnhem Arts Ambassadors
(niet actief, eindigt in 2024)
Raad van toezicht Stichting Museum Arnhem
(beëindigd in 2023)
Mirjam Huisman
Periode 1 januari 2023 t/m 30 november 2023
Functie Bestuurslid
Nevenfunctie
DGA Breakfree BV
Eind 2023 neemt bestuurder Mirjam Huisman afscheid van onze organisatie. In 2024 besluit de raad van toezicht over de invulling van het bestuur.
De arbeidsvoorwaarden van het bestuur worden bepaald door de raad van toezicht. Hierbij gelden de cao Sociaal Werk, de Adviesregeling Beloning van Goede Doelen Nederland en de Wet normering topinkomens (WNT). In 2023 is een indexering toegepast van 2,5%.
De raad houdt toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken in de stichting. Ze fungeert voor het bestuur ook als werkgever en klankbord. De toezichthouders worden benoemd voor een termijn van vier jaar, met de mogelijkheid tot herbenoeming voor nog vier jaar. Per ingangsdatum van de fusie is opnieuw een rooster van aftreden opgesteld, met enkele aangepaste termijnen om geleidelijk vertrek en daarmee continuïteit te waarborgen. VluchtelingenWerk is lid van de stichting ITGD (Intern Toezicht Goede Doelen), ter ondersteuning en professionalisering van het toezicht.
De leden van de raad van toezicht ontvangen voor hun werkzaamheden per jaar de maximale forfaitaire onkostenvergoeding voor vrijwilligers. Voor 2023 is dit 1.900 euro.
Onze raad van toezicht bestaat in 2023 uit de volgende zeven leden:
Functie
Benoemingstermijn
Hoofd- en nevenfuncties
Functie
Benoemingstermijn
Hoofd- en nevenfuncties
Functie
Benoemingstermijn
Hoofd- en nevenfuncties
Functie
Benoemingstermijn
Hoofd- en nevenfuncties
Functie
Benoemingstermijn
Hoofd- en nevenfuncties
Functie
Benoemingstermijn
Hoofd- en nevenfuncties
Functie
Benoemingstermijn
Hoofd- en nevenfuncties
De missie, visie en strategie van VluchtelingenWerk zijn leidend voor onze organisatieprincipes. De vluchteling staat daarin centraal. Voor de (cyclische) sturing op onze doelstellingen hanteren we vier hoofdprincipes.
We sturen op het behalen van concrete resultaten voor vluchtelingen, op een wendbare organisatie om (snel) in te kunnen spelen op de ontwikkelingen in de maatschappij die van invloed (kunnen) zijn op de vluchteling. We zijn een lerende organisatie die continu wil verbeteren omdat de vluchteling daar baat bij heeft en onze omgeving daarom vraagt. We faciliteren onze medewerkers, die met passie werken voor de vluchteling en daarmee het verschil maken. In 2023 maken we een start met jaarplannen op organisatie- en directieniveau. Dit zullen we verder ontwikkelen naar alle afdelingen. De voortgang op de doelstellingen en bereikte resultaten monitoren we volgens een planning- en controlcyclus met management- en controlgesprekken, en tertaalrapportages aan bestuur en raad van toezicht. In 2023 herijken we het strategisch financieel beleid en stellen we het opnieuw vast. Ook ontwikkelen we het integraal risicomanagementbeleid.
We werken nauw samen met al onze belanghebbenden. We betrekken hen op een passende wijze bij onze organisatie. Dat gaat van noodzakelijk contact met leveranciers, het inzetten van verschillende netwerken in binnen- en buitenland tot intensieve persoonlijke begeleiding aan vluchtelingen. Daarnaast houden we de vrijwilligers, medewerkers, samenwerkingspartners en afnemers van onze expertise via online en offline kanalen op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Een belangrijke manier van contact met hen is via deskundigheidsbevordering door opleidingsprogramma’s en kennismiddagen.
Onze belanghebbenden zijn
Onze centrale ondernemingsraad behartigt de belangen van alle betaalde medewerkers en denkt mee en adviseert over bedrijfseconomische en sociale onderwerpen. Daarnaast adviseren de vrijwilligersraad en drie commissies van interne en externe (ervarings)deskundigen gevraagd en ongevraagd over actuele onderwerpen en standpunten.
De ondernemingsraad komt op voor de belangen van onze betaalde medewerkers, denkt mee over bedrijfseconomische en sociale onderwerpen en kan door advisering of instemming invloed hebben op de bedrijfsvoering. Ook kan de ondernemingsraad informatie opvragen, knelpunten signaleren, zijn mening geven over prioritering van onderwerpen en meepraten over beleidsonderwerpen. De ondernemingsraad heeft een eigen functie in het interne toezicht via de in de Wet op de ondernemingsraden (WOR) neergelegde bepalingen. De ondernemingsraad wordt vroegtijdig betrokken bij beleidsontwikkeling door deelname in verschillende inhoudelijke werkgroepen.
Samenstelling
De ondernemingsraad van VluchtelingenWerk telt wettelijk dertien zetels welke worden gekozen uit de kiesgroepen Asiel (twee zetels), Integratie (zeven zetels), BKOD (twee zetels) en Bedrijfsvoering (twee zetels). Het dagelijks bestuur bestaat uit de voorzitter, de vicevoorzitter en de ambtelijk secretaris die de ondernemingsraad ondersteunt.
Gesprekspartner en vergadercyclus
De vaste gesprekspartner van de ondernemingsraad volgens de WOR is de bestuursvoorzitter. De meeste overleggen voert de raad met beide bestuurders. In 2023 zijn er acht overlegvergaderingen met de raad van bestuur en één met de raad van toezicht, zoals vooraf bepaald. Voorafgaand aan iedere vergadering met het bestuur is er een agendaoverleg met het dagelijks bestuur, waarin ook informeel actuele ontwikkelingen worden besproken.
Besproken onderwerpen
In 2023 bespreekt de ondernemingsraad onder meer: ICT-vernieuwing, de digitale roadmap, herziening van de topstructuur, harmonisatie personeelsregelingen, huisvesting, fysieke en sociale veiligheid, de begrotingscyclus en overgang naar één arbodienst. Ook agendeert de raad opnieuw werkdruk, werkstress en de waardering en facilitering van de medewerkers.
Instemming en advies
In 2023 stemt de ondernemingsraad in met:
In 2023 geeft de ondernemingsraad advies over:
Vrijwilligers worden op alle niveaus betrokken: lokaal, regionaal en beleidsmatig. Ze delen kennis en ervaring met elkaar en met het management en het bestuur, waardoor een waardevolle dialoog ontstaat. Het doel van de vrijwilligersraad is om de ervaringen van alle vrijwilligers te vertolken en te vertegenwoordigen en het bestuur daarover te adviseren, met het belang van zowel vrijwilligers als de organisatie in gedachten. De leden komen uit het hele land.
In 2023 werkt de raad aan een stevigere basis. Zo doet de raad, in overleg met het bestuur, een aanzet voor een samenwerkingsovereenkomst met het bestuur. Daarin wordt onder meer de wijze van advisering van de vrijwilligersraad aan het bestuur vastgelegd. Verder ligt de raad in 2023 de nadruk op het strategisch vrijwilligersbeleid en communicatie: hoe kan de raad het beste communiceren met de eigen achterban, het bestuur en andere belanghebbenden om de bekendheid en impact van de raad te vergroten?
Daarnaast denkt de raad mee over zaken als:
Voor deze vier onderwerpen stelt de vrijwilligersraad in 2023 portefeuillehouders aan binnen de eigen raad.
Uitgebrachte adviezen
In 2023 geeft de vrijwilligersraad advies ten aanzien van:
Deelname aan projectgroepen
Leden van de vrijwilligersraad zitten in de volgende projectgroepen:
Deze adviescommissie beoordeelt en adviseert vanuit eigen ervaring op zaken die relevant zijn voor vluchtelingen. De leden hebben een vluchtelingenachtergrond en zijn divers in leeftijd, achtergrond, land van herkomst en woonplaats. In 2023 bespreekt de raad volgende onderwerpen:
Deze adviescommissie adviseert bestuur en organisatie over beleidsmatige en strategische keuzes op het gebied van opvang en het maatschappelijk draagvlak. De leden zijn experts uit het werkveld en de wetenschap. In 2023 bespreekt de commissie de volgende onderwerpen:
Deze adviescommissie adviseert bestuur en organisatie over beleidsmatige en strategische keuzes op het gebied van asiel en het maatschappelijk draagvlak. De leden zijn experts uit het (juridische) werkveld. In 2023 bespreekt de commissie de volgende onderwerpen:
Benieuwd naar welke personen zitting hebben in onze raden en commissies? Download hieronder het volledige overzicht!
Hulpverlening blijft het werk van mensen en er kunnen onbedoeld fouten worden gemaakt. Klachten pakken we zo snel mogelijk op en proberen we bij voorkeur via bemiddeling op te lossen. In deze rapportage zetten we de belangrijkste cijfers en ontwikkelingen uit 2023 op een rij.
VluchtelingenWerk hanteert de volgende codes en richtlijnen:
Op verschillende manieren zorgen we voor een nauwkeurige behandeling en afhandeling van meldingen en klachten.
Wij willen onze cliënten en relaties zorgvuldig behandelen. Toch kunnen er onbedoeld fouten worden gemaakt. Om deze fouten zo goed mogelijk te herstellen hebben we een aantal codes en (klachten)regelingen:
Via onze klachtenregeling worden klachten over VluchtelingenWerk, medewerkers en vrijwilligers voorgelegd aan de leidinggevende van de medewerker en ten slotte bij de directeur. Bij een klacht proberen we zo snel mogelijk over te gaan tot bemiddeling en spelen de klachtencoördinatoren en vertrouwenspersonen een belangrijke rol. Wanneer de klager niet tevreden is over de afhandeling verwijzen we door naar de onafhankelijke externe Klachtencommissie.
Aantal klachten en meldingen
In 2023 ontvangen we in totaal 110 meldingen, variërend van hulpvragen tot meldingen over de opvangomstandigheden en procedure. De helft (55) van deze meldingen zijn daadwerkelijk klachten. De meeste komen van cliënten en hun familieleden en gaan over hoe zij zijn behandeld en de dienstverlening ervaren. Andere klachten worden ingediend door medewerkers, vrijwilligers, stagiairs, donateurs en sollicitanten. Eén klacht gaat over ongewenst gedrag en wordt afgehandeld door een extern bureau. In 2023 doet niemand een melding onder de klokkenluidersregeling.
Het aantal klachten in 2023 is lager dan in 2022, toen we 75 klachten registreerden. We zien wel een stijging in meldingen van vluchtelingen en statushouders. Dit komt onder andere door de slechte en onzekere omstandigheden waarin zij verblijven in (crisis)noodopvanglocaties. Deze meldingen zijn dan meer een roep om hulp dan een directe klacht. Bovendien is er meer maatschappelijke aandacht voor het doen van meldingen, wat leidt tot een grotere bereidheid om melding te maken. Ook is de bekendheid van de klachtenregelingen toegenomen. Meldingen worden ook gebruikt om van te leren en processen in de uitvoering waar mogelijk te verbeteren.
Afhandeling
De meeste klachten worden opgelost via bemiddelende gesprekken. Slechts zes leiden tot een formele klachtenmelding voor een procedure bij de externe klachtencommissie. Eén daarvan kon worden afgehandeld met een schriftelijk advies, één is vanwege de aard van de klacht overgedragen aan een extern ter zake deskundig bureau. Twee klachten zijn behandeld in een hoorzitting waarna conform het reglement advies is uitgebracht aan het bestuur. Twee klachten zijn al gaande het proces alsnog niet doorgezet.
Op het in 2022 geïntroduceerde integriteitsmeldpunt komen in 2023 veel e-mails binnen, maar de meeste hebben niet met integriteit te maken. Het zijn bijvoorbeeld vragen van vluchtelingen over hun asielprocedure. Zes mails zijn wel voor dit meldpunt bestemd. Het gaat om twee signalen vanuit sociale media, één van een externe partner en drie van collega’s over het handelen van een andere collega. We volgen alle meldingen op. De meldingen zijn veelal individueel of incidenteel van aard en vormen geen aanleiding voor beleidsaanpassingen.
We willen het verschil tussen de diverse meldpunten (ongewenst gedrag, klachten, klokkenluiden) verduidelijken, de processen aanscherpen en reglementen herschrijven. Op die manier is het voor indieners duidelijker waar ze moeten zijn en kunnen wij beter inzicht geven in de eventuele vervolgstappen. Daarom starten we in 2023 een traject, samen met het Nederlands Compliance Instituut. Het traject wordt in de loop van 2024 geïmplementeerd.
De veiligheid van onze medewerkers en cliënten staat voorop en daar zetten we ons op verschillende manieren voor in.
In 2023 werken we aan een sterker integriteitsbeleid. Zo stellen we een beleid op rondom omgangsvormen en een klachtenregeling voor ongewenste omgangsvormen voor medewerkers, cliënten en externe relaties. Ook actualiseren we de gedragscode, de klokkenluidersregeling en de algemene klachtenregeling. Het beleid is vooral gericht op preventie, en vertegenwoordigers uit de hele organisatie denken mee. Er ligt een bewustwordingsplan om het beleid in 2024 te implementeren. Ook in 2023 verzorgen bedrijfsmaatschappelijk werkers psychische ondersteuning voor de vrijwillige en betaalde medewerkers, preventief of na een incident. We bieden extra steun naar aanleiding van situaties in Ter Apel en Gaza en merken dat er in de periode daarna meer gebruik van wordt gemaakt. We voeren in totaal 27 gesprekken. Daarnaast zoeken we proactief contact met (vrijwillige) medewerkers na een aangrijpend incident. Dit resulteert in 48 nazorggesprekken.
In juli 2023 vindt een heftig incident plaats op een van de locaties van VluchtelingenWerk. Naar aanleiding daarvan start het project Veiligheid. Het project richt zich op de fysieke veiligheid voor medewerkers in alle locaties waar VluchtelingenWerk werkzaamheden verricht en vanuit het project bieden we aandacht voor zaken als nazorg, trainingen en een digitaal incidentenportaal. Dit wordt verder uitgebreid naar een structureel geharmoniseerd, professioneel, breedgedragen en effectief veiligheidsbeleid.
Om de belangen van vluchtelingen te kunnen behartigen, is het noodzakelijk dat de juiste informatie altijd beschikbaar is en veilig is opgeslagen. We werken daarom volgens de internationaal erkende norm ISO 27001/27002 voor informatiebeveiliging. In 2023 vullen we het bijbehorende managementsysteem, waarmee we continu monitoren en bijstellen, verder aan. Ook stellen we criteria op om contracten met leveranciers en nieuwe informatiesystemen te beoordelen op informatiebeveiligingsaspecten. We starten met interne audits op bedrijfskritieke applicaties en externe partijen voeren pentesten uit. Naar aanleiding daarvan voeren we een aantal maatregelen in om de veiligheid van applicaties en gegevens verder te verbeteren.
Als organisatie gaan we naar een nieuwe ICT-omgeving. Dit biedt voordelen voor de informatiebeveiliging, maar we zijn ook alert op mogelijke risico’s in deze periode. In de overgang naar de nieuwe omgeving voeren we onder andere een Data Protection Impact Assessment uit om de privacyrisico’s in kaart te brengen. Gedurende de transitie treffen we de benodigde maatregelen, onder meer om de beschikbaarheid van informatie te waarborgen. Om de privacygovernance steviger in te bedden in de organisatie benoemen we binnen de verschillende directies privacyambassadeurs. In 2024 zullen we starten met een bewustwordingscampagne.
In 2023 zetten we de doorontwikkeling van het integraal risicomanagement voort. Mede op basis van een omgevingsanalyse inventariseren we jaarlijks de externe en interne risico’s die een bedreiging kunnen vormen voor het realiseren van onze doelstellingen. Dit doen we door een herijking van de risicoanalyse van het voorgaande jaar, aangevuld met eventueel nieuw geïdentificeerde risico’s die verbonden zijn aan de strategie, compliance en de (operationele) activiteiten van onze organisatie. Deze risicoanalyse wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur en ook besproken met de raad van toezicht.
Op basis van een inschatting van de impact en de kans dat het risico zich voordoet, worden de risico’s gewogen. De impact is niet alleen gebaseerd op de financiële consequenties voor de organisatie, maar ook op onze reputatie.
Potentiële externe risicofactoren zijn onder andere het politieke klimaat en draagvlak in de samenleving, fluctuaties in de aantallen asielzoekers en dienstverlening en de woning- en arbeidsmarkt. Op de verschillende deelgebieden benoemen we intern risico-eigenaren en voeren we beheersmaatregelen in. Om de risico´s te kunnen beheersen ontwikkelen we een cyclisch risicobeleid dat we monitoren als onderdeel van de periodieke gespreks- en rapportagemomenten in de planning- en controlcyclus.
Op het gebied van de interne organisatie vinden verschillende ontwikkelingen plaats.
In 2023 starten we met de vervanging en modernisering van het ICT-landschap van VluchtelingenWerk. Het ICT-netwerk op 300 locaties wordt beter gefaciliteerd, zodat medewerkers en vrijwilligers sneller en gemakkelijker (hybride) kunnen samenwerken en vluchtelingen beter kunnen bijstaan. De ICT-vernieuwing zorgt er bovendien voor dat we voldoen aan de wettelijke eisen rondom informatiebeveiliging en privacy. We rollen de nieuwe werkplek, na een testperiode, stapsgewijs verder uit. Bij een speciaal daarvoor ingerichte helpdesk kunnen medewerkers en vrijwilligers terecht met vragen over de nieuwe ICT-omgeving.
Met het programma Eén Bedrijfsvoering werken we toe naar een uniform geharmoniseerde bedrijfsvoering om de laatste verschillen na de fusie weg te nemen. Onderdelen van het programma zijn onder andere: de stuurinformatie en rapportages verbeteren, procesbeschrijvingen ontwikkelen en project- en urenadministratie. We richten een digitaal loket in waar medewerkers en vrijwilligers terechtkunnen met hun vragen over bedrijfsvoeringsaangelegenheden. Er worden interne trainingen gegeven over onze werkwijzen en systemen (AFAS, VVS). We stellen een ontwikkelagenda op voor de gemeentelijke dienstverlening, waarin onder andere een geactualiseerd productenboek, een verkoopstrategie en een verbeterd kostenprijsmodel is opgenomen.
Eind 2023 stellen we het strategisch huisvestingsbeleid voor VluchtelingenWerk vast. Onderdeel hiervan is de toekomstige huisvesting van het hoofdkantoor. Ook kijken we naar de landelijke (ontmoetings)locaties. We stellen een plan van eisen op en vervolgen het proces in 2024.
In 2023 werken we aan het inkoopbeleid, een spend-analyse en algemene inkoopvoorwaarden. We treffen voorbereidingen om de inkoopmodule in gebruik te nemen in AFAS.
De bereikbaarheid van de organisatie verbetert aanzienlijk omdat we telefoontjes naar lokale kantoren die niet worden opgenomen doorverbinden naar de landelijke frontoffice. Dit geldt ook voor de voormalige ‘Oekraïnetelefoon’, het landelijke callcentrum voor goede doelen en rechtstreekse contacten met donateurs. We treffen voorbereidingen voor een volwaardig relatiebeheersysteem. Dit moet in 2024 verder vorm krijgen.
We willen een maatschappelijk verantwoorde organisatie zijn. We streven ernaar zo milieubewust mogelijk om te gaan met onze panden en middelen, een papierarme organisatie te zijn en een zo klein mogelijke CO2-voetafdruk achter te laten. We houden hier rekening mee in ons inkoopbeleid en onze beleggingen voldoen aan duurzaamheidscriteria.
We hebben contact met tienduizenden vluchtelingen. Veel van hen willen zo snel mogelijk aan het werk en bouwen aan een zelfstandige duurzame toekomst. Samen met bedrijven kijken we naar werkervaringsplekken en banen. We zijn een kennispartner voor bedrijven die – op welke manier dan ook – met vluchtelingen (gaan) werken. Samen met andere organisaties creëren we meer impact in lobby en beleidsbeïnvloeding, door bijvoorbeeld gezamenlijk de overheid te attenderen op belemmerende wet- en regelgeving voor werkervaringsplekken en werk voor vluchtelingen.
We willen met name bijdragen aan de volgende drie ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals) van de Verenigde Naties:
Ook ons eigen medewerkersbeleid is in toenemende mate gericht op duurzame inzetbaarheid en inclusiviteit, met een afspiegeling van de gehele samenleving.
In 2023 vergadert de raad van toezicht, zoals gepland, vijf keer (op 29 maart, 27 juni, 6 september, 8 november en 21 december). Daarnaast is er juni een strategiedag, waar de raad van toezicht, samen met de raad van bestuur, met verschillende externe stakeholders in gesprek gaat over de ontwikkelingen in het opvang- en asielbeleid.
De auditcommissie komt in 2023 ook vijf keer bijeen. Vier keer volgens planning voorafgaand aan een raad van toezichtvergadering en één extra keer na de zomerperiode om dieper in te gaan op het risicomanagement en het strategisch financieel beleid.
De remuneratiecommissie adviseert in 2023 over de indexering van de bezoldiging van het bestuur en komt bijeen rond het vertrek van een bestuurslid eind 2023.
Binnen de raad van toezicht is Maarten Stuker het eerste aanspreekpunt voor de ondernemingsraad. Er is in 2023 een paar keer informeel tussentijds contact. In april spreken de raad van bestuur, de ondernemingsraad en een delegatie van de raad van toezicht over de algemene gang van zaken in de organisatie en de betrokkenheid van de ondernemingsraad bij (bestuurlijke) besluitvorming. Het tweede ‘artikel 24 overleg’ wordt door omstandigheden, in goede onderlinge afstemming, verplaatst naar begin 2024.
Een delegatie van de raad van toezicht overlegt in 2023 met de vrijwilligersraad.
Directeuren en (project)managers wonen de vergaderingen van de raad van toezicht bij, bij relevante onderwerpen. De directeur Bedrijfsvoering en de manager Finance & Control wonen standaard de vergaderingen van de auditcommissie bij. Bij de bespreking van de jaarrekening en de managementletter is de externe accountant aanwezig. Het is de nadrukkelijke wens van de raad van toezicht dat er ook regelmatig werkbezoeken zijn aan locaties in het land. Hier zal in 2024 weer extra op worden ingezet.
De raad van toezicht geeft in 2023 goedkeuring aan de volgende besluiten van het bestuur:
Ook worden de volgende onderwerpen besproken:
In de auditcommissie worden de volgende onderwerpen geagendeerd voor bespreking en advies aan de raad van bestuur en de raad van toezicht:
Een belangrijk deel van de onderwerpen die in 2023 aan de orde komen, zullen ook in 2024 weer spelen voor VluchtelingenWerk en daarmee op de agenda van de raad van toezicht staan. Zonder volledig te willen zijn, kunnen worden genoemd: de opvang- en huisvestingscrisis, de gevolgen van de spreidingswet, ontwikkelingen in de dienstverlening waaronder die aan Oekraïense vluchtelingen vanwege hun langduriger verblijf in Nederland, en de inzet van vrijwilligers en het tekort daaraan. Maar ook de verdere inrichting van de (topstructuur van de) organisatie na de fusie, de financiën en de bedrijfsvoering.
De raad van toezicht bedankt alle medewerkers van VluchtelingenWerk voor hun inzet en voor de resultaten die in het afgelopen jaar werden behaald. Er wordt enorm veel inzet geleverd in vaak niet al te gemakkelijke tijden en situaties. Zo bewijst het incident in Leiden, waarvan ook twee medewerkers van VluchtelingenWerk slachtoffer zijn, hoe moeilijk het soms kan zijn. De raad van toezicht heeft des te meer waardering voor de aanhoudende inzet en toewijding van de medewerkers, en ziet uit naar een nieuw jaar van samenwerking met iedereen van VluchtelingenWerk. We hopen ook in 2024 weer een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan de opvang en begeleiding van vluchtelingen, samen met alle partners in de vluchtelingenketen in Nederland. Die verbinding is des te meer van belang nu de uitslag van de verkiezingen erop lijkt te wijzen dat het draagvlak voor de opvang van vluchtelingen is verminderd. Gelukkig is het wel zo dat, zodra vluchtelingen geen aantallen zijn maar mensen met een gezicht, de acceptatie en het meeleven van buurtbewoners en anderen toeneemt. Ook daar levert VluchtelingenWerk een waardevolle bijdrage aan, door fabels te weerleggen met feiten en echte verhalen.
Aan het einde van 2023 wordt duidelijk dat Mirjam Huisman VluchtelingenWerk gaat verlaten, na zich acht jaar met hart en ziel te hebben ingezet voor vluchtelingen en ook de vrijwilligers. Dat kan niet ongemerkt voorbijgaan. In overleg met Mirjam is dan ook besloten haar afscheid te markeren met een bijeenkomst over diversiteit en inclusie – een onderwerp dat voor heel Nederland en voor nieuwkomers in het bijzonder van essentieel belang is.
In december blijken er toch weer te weinig slaapplekken te zijn op het aanmeldcentrum in Ter Apel, waardoor mensen in de wachtruimtes van de IND moeten overnachten. VluchtelingenWerk roept alle betrokken partijen op de handen ineen te slaan en het Rode Kruis zorgt voor aanvullende opvangplekken in tenten. Het interventieteam van VluchtelingenWerk is ter plekke aanwezig. Het team biedt dienstverlening ‘vóór de poort’ en is aanwezig in de wachtkamer van IND om de mensen die er moeten overnachten te informeren en hun vragen te beantwoorden. Ook bieden we een luisterend oor.
Medewerkers en vrijwilligers zijn ons sociale kapitaal: daar willen we goed voor zorgen. We staan als organisatie midden in de maatschappij en zien dat externe factoren onze medewerkers kunnen raken: daar is in 2023 extra aandacht voor. De cao Sociaal Werk is van toepassing. Ook hebben we interne en externe klachtenregelingen, in het belang van medewerkers en hun functioneren.
Om goed te kunnen functioneren is een veilige werkomgeving belangrijk, zowel sociaal als fysiek. Onze medewerkers krijgen dagelijks te maken met vele emotionele indrukken en verhalen. Het is belangrijk om hen daarin te ondersteunen met training, intervisie en goede regelingen. Na de heftige gebeurtenissen in Leiden in de zomer van 2023 en later in het jaar de oorlog in Gaza zijn er medewerkersbijeenkomsten om gevoelens te delen. Waar het nodig is, wordt aanvullende ondersteuning geboden.
Naast professionele ontwikkeling is ook de onderlinge verbinding een punt van aandacht. In november is er een landelijke medewerkersdag voor alle betaalde en niet-betaalde medewerkers. Zij kunnen meedoen aan diverse workshops en er is volop ruimte voor ontspannen collegiaal contact.
De intrinsieke motivatie en inzet van al onze medewerkers is ongekend hoog. Zonder de vele duizenden vrijwilligers kunnen de activiteiten van VluchtelingenWerk niet worden voortgezet op de manier die wij voor ogen hebben.
In 2023 bouwt de afdeling Mens en Organisatie verder aan een stevige basis en anticiperen we tegelijkertijd op de uitdagingen waar de organisatie mee te maken krijgt.
We focussen ons op de volgende onderwerpen:
Net als het jaar ervoor is in 2023 de uit- én instroom binnen onze organisatie hoog. Dat kan nog komen door het fusieproces dat we hebben doorgemaakt. Ook is er doorgaans een vrij grote wisseling te zien in het vrijwilligersbestand. We hebben veel aandacht voor het werven van vrijwilligers en willen het aandeel externe medewerkers afbouwen. Het binden en boeien van nieuwe (en bestaande) medewerkers staat bovenaan onze prioriteitenlijst.
Na een succesvolle wervingscampagne voor vrijwilligers
verwelkomen we 750 nieuwe collega’s
In 2023 groeit het aantal personeelsleden. Met een vast team van experts maakt recruitment een grote professionaliseringsslag. Het nieuwe Application Tracking System voldoet aan de wet- en regelgeving en zorgt dat we processen kunnen stroomlijnen. Zo kunnen we diverse wervingskanalen gericht inzetten. Enkele maanden daarna starten we een grote, succesvolle wervingscampagne voor vrijwilligers, die ervoor zorgt dat we 750 nieuwe collega’s kunnen verwelkomen. In 2023 introduceren we een stagecoördinator om meer aandacht te geven aan stagiairs en alles daaromheen. Als organisatie bieden we stageplaatsen om een bijdrage te leveren aan de maatschappij, maar we zien stagiairs ook als potentiële (on)betaalde medewerkers.
Het aannameproces is sterk verbeterd; het is meer gestandaardiseerd en leidinggevenden beschikken over hulpmiddelen om nieuwe medewerkers te onboarden. Ook is er een informatieve intranetpagina speciaal voor nieuwe medewerkers, en organiseren we (online) bijeenkomsten om de nieuwe medewerkers welkom te heten.
Er gaat in 2023 veel aandacht naar de harmonisatie van diverse arbeidsvoorwaarden en personeelsbeleid. Vanuit de fusie resteerden er nog verschillen en daardoor ongelijkheid. In 2023 harmoniseren we de personeelsregelingen. Ook komen we tot een geharmoniseerd en meer preventief verzuimproces en gaan we naar één gezamenlijke arbodienst.
In 2023 heeft AFAS de ontwikkeling doorgemaakt van ‘werken voor het systeem’ naar ‘het systeem werkt voor ons’. Hiervoor zijn vele wijzigingen in AFAS doorgevoerd, waaronder verbetering van de workflows en de inrichting van het loket Eén Bedrijfsvoering voor vragen van alle medewerkers en uitgebreide online en offline instructiemogelijkheden.
Sociale veiligheid blijft voor ons een belangrijk thema. We zijn een grote organisatie en staan midden in een maatschappelijk complex krachtenveld. De inzet van bedrijfsmaatschappelijk werkers en coaches is in 2023 gecontinueerd. Ook wordt er een nieuw integriteitsbeleid opgesteld, inclusief diverse onderliggende (klachten)regelingen. In 2024 worden deze geïmplementeerd waarbij er veel aandacht uit zal gaan naar de bewustwording.
Ook in 2024 ligt de nadruk op verder optimaliseren en doorontwikkelen van het personeelsbeleid. Aandachtspunten zijn onder meer de mogelijkheden voor in- en doorstroom, het professionaliseren van de gesprekscyclus, en het vrijwilligersbeleid. Er wordt een breed medewerkersonderzoek en een brede risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uitgevoerd. Verder is er extra aandacht voor stagebeleid en leiderschapsontwikkeling. En we gaan steviger inzetten op diversiteit & inclusie in ons medewerkersbestand in brede zin.
|
Aantal fte’s |
Aantal medewerkers |
Aantal externe medewerkers |
|
Gemiddeld aantal uren per week |
Gemiddeld aantal dienstjaren |
* Situatie per 31 december 2023
|
Gemiddelde leeftijd |
Ziekteverzuim in % |
Toelichting ziekteverzuim: Op basis van het voortschrijdend jaargemiddelde realiseren we in 2023 een afname van 1,25% in het ziekteverzuim. Per eind december bedraagt het ziekteverzuim 5,75%.
Het strategisch financieel beleid van VluchtelingenWerk berust op drie pijlers:
In 2023 is het strategisch financieel beleid herijkt en met goedkeuring van de raad van toezicht opnieuw vastgelegd. Om een meerjarig gezonde balans, gezonde staat van baten en lasten en gezonde kasstromen te borgen hanteren we nu deze financiële ankerpunten:
Gedurende het jaar kijken we maandelijks hoe deze ankerpunten zich ontwikkelen. Er is een maandafsluiting, een maandelijkse bespreking van de cijfers met het management en ieder tertaal wordt gerapporteerd aan de directieraad en de raad van toezicht.
| Staat van baten en lasten | |||
|---|---|---|---|
| Bedragen zijn x € 1.000 | |||
| Realisatie 2023 | Begroting 2023 | Realisatie 2022 | |
| BATEN | |||
| Baten van particulieren | 9.346 | 10.000 | 9.805 |
| Baten van bedrijven | 357 | - | 315 |
| Baten van loterijorganisaties (NPL) | 11.371 | 11.478 | 10.558 |
| Baten van subsidies van overheden | 94.937 | 92.269 | 66.572 |
| Baten van andere organisaties zonder winststreven | 504 | - | 1.105 |
| Som van de geworven baten | 116.515 | 113.747 | 88.355 |
| Baten als tegenprestatie voor de levering van producten en/of diensten | 1.106 | 2.409 | 2.769 |
| Overige baten | 199 | 625 | 673 |
| Som van de baten | 117.820 | 116.781 | 91.797 |
| LASTEN | |||
| Besteed aan doelstellingen | |||
| Asiel | 16.381 | 22.494 | 14.833 |
| Integratie | 64.339 | 59.947 | 48.158 |
| Inburgeringsaanbod | 3.192 | 2.367 | 3.023 |
| BKOD | 14.211 | 15.055 | 7.010 |
| Totaal besteed aan doelstellingen | 98.123 | 99.863 | 73.024 |
| Kosten werving baten | 1.674 | 1.439 | 1.590 |
| Kosten beheer en administratie | 16.332 | 24.801 | 13.005 |
| Som der lasten | 116.129 | 126.103 | 87.619 |
| Saldo voor financiële baten en lasten | 1.691 | -9.322 | 4.178 |
| Saldo financiële baten en lasten | 556 | -400 | -1.203 |
| Saldo van baten en lasten | 2.247 | -9.722 | 2.975 |
| Bestemming saldo van baten en lasten: | |||
| Toevoeging/onttrekking aan: | |||
| Continuïteitsreserve | -1.190 | 3.932 | -568 |
| Bestemmingsreserves | -1.129 | 5.790 | -2.842 |
| Bestemmingsfondsen | 72 | - | 435 |
| -2.247 | 9.722 | -2.975 |
De begroting voor 2023 was vóór inzet van bestemmingsfondsen en -reserves 9.722.000 euro negatief. Het gerealiseerde financieel resultaat over 2023 komt vóór bestemming uit op een saldo van 2.247.000 euro positief (2022: 2.975.000 euro positief).
Na mutaties van bestemmingsfondsen en -reserves wordt het restant toegevoegd aan de continuïteitsreserve en komt de continuïteitsreserve uit op 16.275.000 euro per 31 december 2023. De minimale hoogte van de continuïteitsreserve is op basis van een risicoanalyse vastgesteld op 18.500.000 euro.
Het saldo van baten en lasten komt vóór bestemming 11.969.000 euro beter uit dan begroot. Dit hogere saldo wordt onder andere veroorzaakt door:
In 2023 realiseren we 117.820.000 euro aan baten, in vergelijking met 91.797.000 euro in 2022, een stijging van 26.023.000 euro, zijnde 28,3%. Deze stijging wordt voornamelijk verklaard door de stijging van de baten van subsidies van overheden met 28.365.000 euro.
Ongeveer 88% van onze baten realiseren we door subsidie- en fondsaanvragen en donateurs. Hoewel we jaarlijks het proces van subsidieaanvragen moeten doorlopen gaat het hierbij voor een groot deel om subsidiegevers en donateurs waarmee we een langdurige historie (subsidierelatie) hebben opgebouwd.
Ongeveer 12% van de baten zijn verbonden aan meerjarenafspraken, bijvoorbeeld de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij en aanbestedingen maatschappelijke begeleiding en inburgering.
We zijn ons bewust van het risicoprofiel en implementeren hiervoor beheersmaatregelen, zoals een flexibele schil en afspraken met subsidiegevers over de vergoeding van afbouwkosten.
Een continuïteitsreserve wordt gevormd voor de dekking van risico’s op korte en middellange termijn en dient als zekerheid voor het voortbestaan van de organisatie of voor eventuele afbouw van activiteiten. De norm Erkenningsregeling schrijft voor dat een organisatie de gewenste omvang van de reserves vastlegt. Op basis van een risicoanalyse is de minimale hoogte van de continuïteitsreserve vastgesteld op 18.500.000 euro. Het doel is om dit in 5 jaar te realiseren. Het toetsen of de continuïteitsreserve toereikend is op basis van een risicoanalyse wordt jaarlijks uitgevoerd.
De continuïteitsreserve is ultimo 2023 na de hiervoor genoemde toevoeging gestegen tot 16.275.000 euro. Dit is 21% van het balanstotaal en bedraagt 14% van de lasten. Eind 2022 was de continuïteitsreserve 22% van het balanstotaal en 17% van de lasten.
De solvabiliteit, rekening houdend met de bestemmingsreserves en -fondsen, is ultimo 2023 47% van het balanstotaal (ultimo 2022 was de solvabiliteit 51%).
De continuïteitsreserve, bestemmingsreserves en -fondsen zijn grotendeels in liquide vorm aanwezig. Per jaareinde bedragen de liquide middelen 47.056.000 euro. Als maatstaf voor de liquiditeit hanteren we de current ratio. De current ratio exclusief de effectenportefeuille per 31 december 2023 is 1,69 (2022: 1,87), waarmee we de doelstelling van 1,2 behalen. Door het positieve saldo van baten en lasten 2023 stijgt onze liquiditeit.
De kosten van beheer en administratie zijn de kosten die een organisatie maakt in het kader van de (interne) beheersing en administratievoering, die niet worden toegerekend aan de doelstellingen of de werving van baten. Voor de uitwerking volgen we, net als voorgaande jaren, het advies van Goede Doelen Nederland. Onder de kosten van beheer en administratie nemen we o.a. de kosten op van Bestuur, Secretariaat, Financiën, Control, ICT, Huisvesting & Facilitair en Mens & Organisatie.
Het Centraal Bureau Fondsenwerving heeft als onderdeel van zijn erkenningsregeling opgenomen dat de instelling een norm vaststelt voor de hoogte van de kosten voor beheer en administratie, maar heeft geen norm voor de hoogte daarvan bepaald. VluchtelingenWerk heeft als interne norm gesteld dat 10% van de totale kosten mag worden besteed aan kosten voor beheer en administratie. In 2023 is deze norm geëvalueerd en is een benchmark opgesteld. De uitkomst heeft geen aanleiding gegeven om de norm aan te passen. In 2023 is de interne norm niet gehaald. Dit wordt verklaard door de fusie in 2022 en de daarmee noodzakelijke investeringen, ook in 2023, om de basis beter op orde te krijgen (met name op gebied van bedrijfsvoering en ICT). VluchtelingenWerk houdt vast aan de ambitie om de norm van 10% te halen.
| x €1.000 | Realisatie 2023 | Begroting 2023 | Realisatie 2022 |
|---|---|---|---|
| Kosten Beheer en Administratie | 16.332 | 24.801 | 13.005 |
| Totale lasten | 116.129 | 126.103 | 87.619 |
| Kosten van Beheer en Administratie in % van de totale lasten | 14,10% | 19,70% | 14,80% |
In 2023 besteden we van de totale baten 98.123.000 euro aan de doelstellingen, ofwel 83% aan de doelactiviteiten. Dit was begroot op 86% en hoger dan voorgaand jaar. De procentuele verhouding tussen de bestedingen aan de doestellingen en totale lasten komt uit op 84%.
Het bestedingspercentage baten over de afgelopen jaren is als volgt:
| x €1.000 | 2023 | 2022 | 2021 | 2020 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|
| Besteed aan doelstellingen | 98.123 | 73.024 | 62.642 | 62.966 | 73.895 |
| Totaal van de baten | 117.820 | 91.797 | 79.609 | 73.169 | 78.913 |
| Bestedingspercentage | 83% | 80% | 79% | 86% | 94% |
Het bestedingspercentage baten is bepaald door het totaal van de bestedingen aan de doelstellingen te delen door het totaal van de baten.
Het bestedingspercentage lasten over de afgelopen jaren is als volgt:
| x €1.000 | 2023 | 2022 | 2021 | 2020 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|
| Besteed aan doelstellingen | 98.123 | 73.024 | 62.642 | 62.966 | 73.895 |
| Totaal van de lasten | 116.129 | 87.619 | 71.506 | 70.474 | 82.524 |
| Bestedingspercentage | 84% | 83% | 88% | 89% | 90% |
Het bestedingspercentage lasten is bepaald door het totaal van de bestedingen aan de doelstellingen te delen door het totaal van de lasten. Schommelingen in de percentages hebben verband met de krimp en groei van de basisactiviteiten en incidentele extra uitgaven.
De kosten van eigen fondsenwerving bestaan uit door onze medewerkers bestede uren gewaardeerd tegen de integrale kostprijs, vermeerderd met door derden in rekening gebrachte directe toerekenbare kosten. In de kosten van eigen fondsenwerving nemen we de kosten op voor voorlichting, publiciteit en public relations.
| x €1.000 | Gemiddeld | 2023 | 2022 | 2021 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Baten uit eigen fondsenwerving | 9.071 | 9.346 | 9.805 | 9.595 | 7.539 |
| Kosten van eigen fondsenwerving | 1.410 | 1.674 | 1.590 | 1.265 | 1.111 |
| Kosten in % van de baten | 16% | 18% | 16% | 13% | 15% |
In 2023 ontvangen we in totaal zo’n 10 miljoen euro uit particuliere fondsenwerving. De groei van het aantal donateurs vlakt in 2023 aanvankelijk wat af in vergelijking met voorgaande jaren, toen we een aanzienlijke stijging zagen in het aantal donateurs na de machtsovername in Afghanistan (2021) en de invasie in Oekraïne (2022). Na de uitslagen van de Tweede Kamerverkiezingen ontvangen we veel steunbetuigingen van donateurs en ook extra donaties. We ervaren dit als een flinke steun in de rug voor vluchtelingen in Nederland en voor het werk van onze vrijwilligers.
We ontvangen bijna 600.000 euro uit nalatenschappen, dit is ongeveer gelijk aan het jaar ervoor. Om nalatenschappen zorgvuldig juridisch te kunnen afwikkelen, gaan we in 2023 de samenwerking aan met Bureau Nalatenschappen van Goede Doelen Nederland.
In september voeren we actie om onze activiteiten specifiek voor vluchtelingkinderen uit te kunnen breiden. We vragen om een extra gift in onze e-mailnieuwsbrief, via post en sociale media. De campagne brengt ruim 245.000 euro op. Daarmee kunnen we ons kinderproject Time4You uitbreiden naar meer noodopvanglocaties.
We gaan in 2023 een samenwerking aan met Data Inside. Door de gegevens van donateurs beter te analyseren leren we hen beter kennen. Zo kunnen we de donateurs beter op de hoogte houden van ons werk.
Ook in 2023 ontving VluchtelingenWerk weer een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. De vaste bijdrage van 10.000.000 euro is voor VluchtelingenWerk van groot belang. Met deze steun kunnen we vluchtelingen bijstaan tijdens de asielprocedure en hen ondersteunen bij hun integratie in de samenleving. Daarnaast stelt deze bijdrage ons in staat om onafhankelijk op te komen voor de belangen van vluchtelingen. In 2023 besteden we een extra bijdrage van 1.371.000 euro (resterend uit een extra bijdrage ontvangen in 2022) voor de verdere ontwikkeling van het digitale platform RefugeeHelp.
Het doel van onze beleggingsportefeuille is het in stand houden van ons vermogen, rekening houdend met inflatie. We voeren een duurzaam, solide, defensief en maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid dat is vastgelegd in ons strategisch financieel beleid en goedgekeurd door de raad van toezicht. We hebben een overeenkomst van vermogensbeheer met Van Lanschot, voor onbepaalde tijd maar tussentijds opzegbaar. In deze overeenkomst is afgesproken dat de individuele aandelen en bedrijfsobligaties voldoen aan de absolute en relatieve duurzaamheidscriteria (uitsluitingsthema’s en filtercriteria) voor bedrijven en landen, zoals vastgelegd in het Handboek Duurzaamheidscriteria (juli 2019). De beleggingshorizon is langer dan vijf jaar. De vermogensbeheerder rapporteert iedere maand over de behaalde beleggingsresultaten. Eén keer per jaar evalueren we het beleggingsmandaat.
We beleggen niet in onderwerpen die in strijd zijn met onze doelstellingen. Zo sluiten we onder andere onderwerpen uit die linken aan mensenrechtenschendingen, kinderarbeid, discriminatie en wapens. Ook beleggen we niet in landen waartegen een sanctie is uitgevaardigd door de Verenigde Naties of de Europese Unie. De aandelen en obligaties waarin we beleggen, worden door een extern bureau gescreend op duurzaamheid.
Het jaar 2023 is afgesloten met een positief beleggingsresultaat van 527.000 euro (7,8%). Het jaar 2022 bleek een slecht jaar te zijn voor zowel aandelen als obligaties als gevolg van de snel oplopende inflatie en daarmee de beleidsrentes en kapitaalmarktrentes. In het jaar 2023 zagen we een eerste herstel, de rentes daalden langzaam maar niet overtuigend.
De inflatie daalde gedurende het jaar 2023 gestaag en zorgde voor opluchting bij zowel obligatie- als aandelenbeleggers en pas eind oktober begonnen beleggers te geloven dat de centrale banken zouden stoppen met renteverhogingen en was er de verwachting dat deze ook verlaagd konden worden gedurende 2024. Met name het 4e kwartaal van 2023 zorgde voor het belangrijkste deel van het totaalrendement van de portefeuille.
In tegenstelling tot 2022 bleef de prestatie van de portefeuille in 2023 achter bij die van de vergelijkingsmaatstaf (benchmark), omdat we minder in aandelen beleggen dan de benchmark. Het rendement op de bedrijfsobligaties bleef achter bij de benchmark door een restrictiever beleid ten aanzien van ratings binnen VluchtelingenWerk.
De financiële baten en lasten bestaan voornamelijk uit rentebaten en baten uit beleggingen. Het resultaat uit beleggingen ontwikkelt zich, in relatie tot het belegd vermogen, de afgelopen vijf jaren als volgt:
| x €1.000 | 2023 | 2022 | 2021 | 2020 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|
| Obligatierente | 35 | 39 | 47 | 80 | 111 |
| Dividend | 43 | 38 | 52 | 37 | 43 |
| Gerealiseerd koersresultaat | 11 | -3 | 200 | -33 | 31 |
| Ongerealiseerd koersresultaat | 473 | -924 | 122 | 228 | 335 |
| Bruto beleggingsresultaat | 562 | -850 | 421 | 312 | 520 |
| Kosten beleggingen | 35 | 37 | 37 | 37 | 37 |
| Netto beleggingsresultaat | 527 | -887 | 384 | 275 | 483 |
| Rendement beleggingen | 7,80% | -14,30% | 5,40% | 4,10% | 7,50% |
| Beleggingen ultimo boekjaar | 2023 | 2022 | 2021 | 2020 | 2019 |
| - obligaties beursgenoteerd | 4.677 | 4.304 | 4.699 | 4.505 | 4.503 |
| - aandelen beursgenoteerd | 1.962 | 1.644 | 2.280 | 2.089 | 1.507 |
| - geldmarkt | 81 | 247 | 100 | 119 | 428 |
| Totaal | 6.720 | 6.195 | 7.079 | 6.713 | 6.438 |
In 2023 behalen we een positief rendement op beleggingen van 7,8%. In het jaar 2022 behaalden we een negatief rendement van 14,3%.
In deze risicoparagraaf beschrijven we de potentiële risico’s en bedreigingen die van invloed kunnen zijn op ons werk.
In 2023 hebben we gewerkt aan de doorontwikkeling en bestendiging van het in 2022 in gang gezette risicomanagementbeleid. We hebben de risicoanalyse herzien en er werden stappen gezet om de beheersing verder in de organisatie te verankeren.
De inrichting van ons risicomanagement is gebaseerd op de volgende uitgangspunten:
Aan de hand van verschillende risicogebieden worden de risico’s die verbonden zijn aan de strategie en de activiteiten van de stichting geïnventariseerd en geanalyseerd. Dit resulteert in een jaarlijkse risicoanalyse die door het bestuur wordt vastgesteld. Op basis van de risicoanalyse ontwerpt, implementeert en onderhoudt het bestuur adequate risicobeheersings- en controlesystemen. Voor de uitvoering en monitoring van de risicobeheersing zijn risico-eigenaren benoemd. Elke twee jaar worden door het bestuur de risicogebieden, risico-eigenaren en de risicobereidheid herzien.
Het kwantificeren van risico’s is het inschatten van de mogelijke financiële impact van de risico’s. De kans dat al de risico’s zich voordoen is klein. Daarom wordt niet alleen de impact, maar ook de kans meegewogen. In 2023 is deze financiële vertaalslag gebruikt voor de bepaling van de benodigde hoogte van de continuïteitsreserve.
Onze algemene risicobereidheid is ‘terughoudend’. Dit betekent dat bij afwegingen tussen risico en de kans het risico zwaarder weegt dan de kans. Deze risicobereidheid wordt gekenmerkt door de wens de mate van blootstelling aan risico’s relatief laag te houden.
| Categorie | Risico | Belangrijkste beheersmaatregelen | (1-5) | (1-5) |
|---|---|---|---|---|
| Kans | Impact | |||
| Strategisch | Ontbreken van strategische doelstellingen | * Ontwikkeling organisatiestrategie in 2023 & 2024 | 2 | 2 |
| Onvoldoende doorontwikkeling van de dienstverlening | * Implementatie kwaliteitsmanagementsysteem | 3 | 3 | |
| * Programma digitalisering dienstverlenging | ||||
| * Implementatie meetinstrumenten | ||||
| * Training & opleiding | ||||
| Negatieve publiciteit kan leiden tot reputatieschade | * Kwantitatieve en kwalitatieve versterking team persvoorlichting | 2 | 3 | |
| Compliance | Niet voldoen aan wet- en regelgeving | * Jaarrekening conform RJ 650 | 1 | 5 |
| * Programma 1 Bedrijfsvoering | ||||
| * AO/IB, inclusief subsidieregister op orde | ||||
| * Bewustwording AVG | ||||
| * CBF-erkenning | ||||
| Operationeel | Versnippering diensten en subsidies/contractafspraken | * Regie op (uniformering) contracten en beperken aantal maatwerkopties | 3 | 3 |
| * Implementatie uniform kostprijsmodel | ||||
| Kwetsbare technische infrastructuur | * Programma ICT-vernieuwing | 3 | 2 | |
| Informatiebeveiliging | * Informatiebeveiligingsbeleid | 2 | 4 | |
| * Werken conform ISO 27001 | ||||
| Het onvoldoende aantrekken, ontwikkelen en behouden van talent | * Team recruitment | 3 | 4 | |
| * Leiderschapsprogramma | ||||
| * Ontwikkelen werving- & selectiebeleid | ||||
| * Ontwikkelen diversiteit- & inclusiebeleid | ||||
| * Preventie- & integriteitsbeleid; een set van maatregelen die bijdraagt aan de (sociale) veiligheid binnen de organisatie (waaronder VOG-beleid, gedragscode en bevoegdhedenregeling) | 1 | 5 | ||
| Integriteitsrisico’s | ||||
| Financieel | Stijgende kosten, waaronder loonkosten | *Doorontwikkeling kostprijsmodel | 3 | 3 |
| * Innovatie & efficiency in manier van werken | ||||
| Sterk fluctuerende inkomsten | * Strategisch financieel beleid is opgesteld | 2 | 2 | |
| Afhankelijkheid van (jaarlijkse) subsidies | * Meerjarenbegroting met drie scenario’s | 3 | 2 | |
| * Aandacht voor relatie met subsidieverstrekkers |
De begroting 2024 komt, net als vorig jaar, tot stand in tijden die economisch en financieel onzeker zijn. De oorlog in Oekraïne en de opvangcrisis duren voort, de spreidingswet is in behandeling en de arbeidsmarkt blijft krap. De val van het kabinet, de vervroegde verkiezingen en de kabinetsformatie maken dat VluchtelingenWerk in 2024 een spannend jaar tegemoet gaat.
De opgaven waar VluchtelingenWerk voor staat zijn groot. Onze aanwezigheid op alle opvanglocaties, de kansen van digitalisering benutten in onze dienstverlening, invulling geven aan onze positie in Den Haag en het verder versterken van de interne organisatie. Een wendbare begroting is nodig om te kunnen blijven investeren in deze opgaven.
De asielketen staat onder druk. VluchtelingenWerk zit aan tafel, praat mee en positioneert zich als onderdeel van de oplossing. We bouwen aan een sterke organisatie, met vele bevlogen onbetaalde en betaalde medewerkers die zich dagelijks inzetten voor vluchtelingen.
De afhankelijkheid van de taakstelling is aanzienlijk. Ongeveer de helft van de baten komt uit de gemeenten en een groot deel daarvan is afhankelijk van het realiseren van de taakstelling. Het woningtekort en de daarmee gepaard gaande moeizame uitstroom uit de azc’s zorgen ervoor dat veel gemeenten hun taakstelling niet halen. Dit is een onzekere factor in de begroting van VluchtelingenWerk. Ter illustratie: in de begroting 2022 was rekening gehouden met een taakstelling van 19.000 te vestigen statushouders. Gedurende het jaar is deze taakstelling verhoogd tot 27.300. In de begroting 2023 was rekening gehouden met een taakstelling van 32.200, deze is gedurende het jaar verhoogd naar 48.500 en in november bijgesteld naar 38.800.
Deze uitdagingen en de hernieuwde positie van VluchtelingenWerk komt ook tot uitdrukking in de begroting. Waar in de begroting 2022 nog werd gerekend met totale opbrengsten van 70.000.000 euro kwam de begroting voor 2023 uit op 117.000.000 euro en de begroting voor 2024 op 128.000.000 euro. De organisatie groeit en dit vraagt aandacht voor het aantrekken en behouden van betaalde en onbetaalde medewerkers en het verder professionaliseren van de organisatie. Ook biedt het kansen om de plannen van de verschillende directies verder vorm te geven.
Achter de stijging van onze opbrengsten zit ook een ander verhaal. De druk op de uitvoering is hoog, de kwaliteit van ons werk moet omhoog en de werkdruk omlaag. In deze begroting is 163,6 fte aan vacatureruimte opgenomen. Dit is nodig om het werk te kunnen uitvoeren. Tegelijkertijd hebben we te maken met een krappe arbeidsmarkt. Er worden daarom extra middelen ingezet voor werving en selectie en om huidige medewerkers te behouden. De gerealiseerde personele groei zal maandelijks worden gemonitord en afgezet tegen de gerealiseerde opbrengsten om ervoor te zorgen dat dit in balans is.
VluchtelingenWerk presenteert een sluitende begroting, waarbij we ervoor hebben gekozen een aantal eenmalige investeringen uit bestemmingsreserves te financieren. We zien hier een doorschuifeffect van beoogde investeringen die in de begroting van 2023 waren opgenomen en niet geheel zijn gerealiseerd. Het is van belang dat bestemmingsreserves worden ingezet. Voor 2024 ligt er daarom aan iedere eenmalige investering een plan ten grondslag en de uitputting wordt per tertaal gemonitord.
De belangrijkste eenmalige investeringen in 2024 zijn:
Op 21 november 2023 stelt het bestuur de begroting 2024 vast. Deze is op 21 december 2023 goedgekeurd door de raad van toezicht. De begroting is opgesteld conform het gestelde financieel beleid.
Ook dit jaar zien we ons gesteund door de vele particuliere bijdragen en steunbetuigingen van donateurs, en anderen die hun betrokkenheid met ons werk én vluchtelingen tonen.
Naast de bijdragen van onze donateurs en sympathisanten ontvangen we steun van de Nationale Postcode Loterij, de rijksoverheid en gemeenten, bedrijven en instellingen.
We zijn ontzettend dankbaar dat wij ons dankzij deze steun blijvend kunnen inzetten voor vluchtelingen!
Ook dit jaar zien we ons gesteund door de vele particuliere bijdragen en steunbetuigingen van donateurs, en anderen die hun betrokkenheid met ons werk én vluchtelingen tonen.
Naast de bijdragen van onze donateurs en sympathisanten ontvangen we steun van de Nationale Postcode Loterij, de rijksoverheid en gemeenten, bedrijven en instellingen.
We zijn ontzettend dankbaar dat wij ons dankzij deze steun blijvend kunnen inzetten voor vluchtelingen!
Heb je vragen naar aanleiding van dit jaarverslag, stuur dan een mail naar info@vluchtelingenwerk.nl.
Statutaire naam
Stichting VluchtelingenWerk Nederland
Adres
Surinameplein 122 | 1058 GV Amsterdam
Kamer van Koophandel
Nummer 40532333
Datum oprichting
19 september 1979
Laatste statutenwijziging
17 februari 2022
URL/internet adres
www.vluchtelingenwerk.nl
Informatie
info@vluchtelingenwerk.nl
Telefoon
+31 (0)20 346 72 00
De foto’s in dit jaarverslag zijn gemaakt door
Caroline Sikkenk
Goedele Monnens
Kees van de Veen
Duncan de Fey
Barbara Kerkhof
Daimon Xanthopoulos
Vormgeving
VluchtelingenWerk Nederland
Afdeling Communicatie & Fondsenwerving
Tekst
Maaike Veenje
Gemaakt in
Jaarverslag.org
De jaarverslagen en jaarrekeningen van de 5 meest recente jaren zijn terug te vinden op onze jaarverslagen archiefpagina.
|
1. Balans per 31 december 2023
|
3
|
